امام زين العابدين عليه السلام كه با قلبى سوخته و داغ دار سخن مى گفت و فجايع دردناك كربلا را شرح مى داد، شور و هيجان عجيبى در مسجد دمشق ايجاد كرد كه براى حكومت شام هول انگيز بود.
سخنان امام و ناله هاى جانسوز وى چون آه صاحب درد بود آن چنان اثر عميق و محسوسى از خود بر دلها و افكار مردم به جاى گذارد كه طوفانى خشمگين از ضجه ها و اشكها به وجود آورد.
طوفانى كه لرزه بر اندام يزيد افكند و تنفر وانزجار عمومى را دامنگير وى ساخت ، مردم بى اختيار اشك مى ريختند و با صداى بلند فرياد مى زدند، عكس العمل شديد خطابه ى امام و شدت شور و هيجان شاميان را از اينجا مى توان به خوبى احساس كرد كه فرزند معاويه براى نجات از آن وضع بيم آور و قطع كردن گفتار زين العابدين نتوانست از قدرت عظيم خود استفاده كند - و به امام فرمان فرود آمدن از منبر دهد و يا آنكه بگويد او را از منبر به زير آورند - بلكه ناچار به يك نيرنگ شيطانى دست زد و به مؤ ذن گفت اذان بگو، تا از اين راه سخنان حضرت را قطع نموده و اشك و آن مردم را آرام سازد!!
آرى پيش از آنكه زين العابدين بر منبر رود شرائط و تسلط يزيد بر اوضاع آنگونه بوده كه حضرت از وى اجازه خواست تا سخن بگويد و بالاخره هم با پا فشارى و اصرار مردم فرزند معاويه به اين كار تن در داد، اما اكنون چند لحظه بيشتر از سخن گفتن امام نمى گذرد آن چنان شرائط دگرگون و مسير همه چيز عوض شد كه يزيد جراءت نمى كند به آن خطيب آسمانى و معصوم بگويد از منبر فرود آيد بلكه ناچار مى گردد براى آنكه سخنان شود انگيزى آن حضرت كه تا اعماق دلهاى مردم را به آتش كشيده قطع كند به مؤ ذن دستور دهد تا اذان بگويد.
اما امام عليه السلام كه از اين نيرنگ و شيطنت به خوبى آگاه است نه تنها نقشه او را بى اثر ساخت بلكه در صدد بر آمد تا از اين اذان بهترين و عاليترين بهره ها را بر دارد و در تعقيب از هدف بزرگ خود از آن به خوبى استفاده نمايد، از اين نظر هنگامى كه نداى اذان برخاست آن حضرت ساكت شد تا افكار مردم را به سوى مؤ ذن و فصول اذان جلب كند، از هنگامى كه مؤ ذن اولين فصل اذان را اداء كرد و با گفتن الله اكبر خداى را به بزرگى و عظمت ياد نمود امام سجاد عليه السلام هم دنباله ى اذان را گرفت و به تناسب فصول آن بر بالاى همان منبر به عظمت و وحدانيت خداوند گواهى داد تا وقتى كه مؤ ذن به فصل اشهدان محمدا رسول الله ) رسيد و به مقام رسالت پيغمبر شهادت داد.
در اينجا حضرت بر يزيد بانگ زد و با فريادى كه همگان بشنوند فرمود اى زاده ى معاويه ! اين محمد كه او را به عظمت ياد مى كنند جد تو است يا جد من ؟ اگر بگوئى جد من است و من از دودمان او هستم به كذب سخن گفتى و اگر بگوئى جد تو است پس چرا فرزندان او را كشتى و خاندان او را اسير كردى ؟ (1)
اجتماع مردم كه يزيد مى خواست با اذان مؤ ذن آنها را از زين العابدين منصرف سازد با شنيدن اين جمله هيجان آنها شديدتر و سوز و التهاب آنها افزون گرديد.
خوانندگان عزيز - با اين ترتيب امام چهارم عليه السلام بهترين و عاليترى استفاده ها را از آن قرصت حساس نمود و با معرفى خود و دودمان پاك خود و شرح فاجعه و جنايات دردناك كربلا و كشتارهاى فجيعى كه به فرمان يزيد نسبت به فرزندان پيغمبر و پاك ترين مردان اسلام ، به عمل آمده بود. توانست مردم شام را در جريان صحيح حوادث قرار دهد و از اين راه نهضت مقدس حسين عليه السلام را از دستبرد و تحريف حكومت دمشق حراست نمايد، يزيد بن معاويه كه در يك بيابان دور دست با لبهاى تشنه و جگرهاى سوخته فرزندان پيغمبر و ياران آزاده ى او را به قتل رسانده بود و مى خواست آن جنايات ننگين را ( همانند ابدان شهداء) در همان سرزمين دفن كند و از انتشار آن در بين امت اسلامى جلوگيرى نمايد هيچگاه تصور نمى كرد كه سالار شهيدان خود در كربلا كشته شود، ولى امامى معصوم و خطيبى شجاع يعنى فرزند اسيرش را در حال اسارت به شام بفرستد تا در مسجد جامع آن و در برابر شخص يزيد بر بالاى منبر رود، هم خود و دودمان پاك خود را معرفى نمايد و هم جنايات هول انگيز حكومت دمشق را بيانى جانسوز و آتشين آنگونه شرح دهد كه حكومت شام را رسوا سازد و براى او هيچگونه امكانى براى پرده پوشى و تحريف آن جنايات باقى نگذارد!!! در اينجا ممكن است پرسش شود كه خطبه ى زينب با آنكه كوبنده تر و خطاباتش با يزيد شديدتر و سخت تر بود چرا آن چنان هيجانى را در مردم به وجود نياورد كه سخنان زين العابدين عليه السلام ايجاد كرد! پاسخ اين پرسش از نظر نويسنده اين است كه خطبه زينب در مجلس يزيد ايراد گرديد و در آنجا كسانى حاضر بودند كه از اشراف و بزرگان شام و يا از فرماندهان بزرگ نظامى و همكاران و كارمندان عالى رتبه ى حكومت دمشق بودند و طبيعى است كه آنها با واقعيات و حقايق كمتر و سر و كار دارند و ديرتر در آنها اثر مى گذارد - آن هم حقايقى كه بر خلاف رضاى زمامدار و حكومت وقت باشد.
آنها منافع خود را در حفظ موقعيت يزيد مى بينند و از اين نظر همواره سعى مى كنند در راه رضاى او قدم بردارند و موقعيت او را هر چه بيشتر تحكيم بخشند.
با اين حساب شگفت انگيز نيست اگر كلمات آهنين و گرم آن بانو كه در آن يزيد بن معاويه به شدت تحقير و توبيخ شد در حاضرين اثر روشن و محسوسى به جاى نگذارد و آنها را دچار هيجان و تاءثر آشكار نسازد.
اما سخنان زين العابدين عليه السلام كه در آن جنايتهاى حكومت دمشق در كربلا بى پرده كو صريح بيان گرديده بود در مسجد جامع شام و در مجلسى ايراد گرديد كه در آنها تنها چاپلوسان و تملق گويان و جيره خواران يزيد نبودند بلكه اكثريت آن اجتماع را طبقات حقيقى و قشر صحيح ملت تشكيل مى دادند.
همانهائى كه اگر حكومتهاى فاسد و ستمكار بگذارند دلها و افكارشان براى درك حقايق كاملا آماده و مهيا است امام چهارم عليه السلام با اين نمونه سخن مى گفت و فجايع دردناك طف را با آنها در ميان گذارد، از اين نظر شگفت نيست اگر اثر اين خطابه در شام تا آن حد عميق و شورانگيز باشد كه يكباره مسير همه چيز را دگرگون سازد.
------------------------------------------------
1-ناسخ التواريخ حالات سيد الشهداء ج 3 صفحه ى 167 چاپ جديد
-----------------------------------------
شهيد سيد عبد الكريم هاشمى نژاد

نوشتن دیدگاه