فوايد وجود امام
وجود امام، فوايدى براى بشر دارد؛ از جمله:
1. امام واسطه فيض
خداوند امام زمان عليه ‏السلام را تعيين فرموده تا در ميان مردم باشد و به هدايت آنان پردازد، ولى خود مردم مانع ظهور آن حضرت مى‏شوند و هرگاه مردم براى حكومت واحد جهانى و الهى آمادگى كامل يابند، حضرتش آشكار خواهد شد. پس خداوند، در عنايت و مهربانى كوتاهى نكرده، بلكه تقصير مردم است كه امام زمان عليه ‏السلام غايب شده و ظهورش به تأخير افتاده است؛ اما بايد دانست كه فوايد وجود امام به راه‏نمايى‏هاى ظاهرى ايشان منحصر نيست، بلكه وجود مقدسش از نظر «تكوين و تشريع» فوايد ديگرى نيز دارد كه «واسطه فيض» بودن مهم‏ترين آنان است؛ زيرا براساس دليل‏هايى كه در روايات به آن اشاره شد، اگر امام عليه ‏السلام نباشد، رابطه عالم و آفريدگار جهان منقطع مى‏گردد؛ چون تمام فيض‏هاى الهى به‏واسطه امام بر مردم نازل مى‏شود: لو بقيت الارض بغير امام لساخت... .(1) اساسا به‏واسطه وجود مقدس او، به عالم هستى فيض داده مى‏شود و به‏واسطه او آسمان و زمين پابرجاست: ان الائمة نوراللّه‏ عزوجل؛ همانا ائمه نور خدا عزوجل هستند.(2)
اگر ائمه نباشند دنيا تاريك است، منتها اين را كسى مى‏فهمد كه ظلمت و نور را مى‏شناسد:
ان الائمة هم اركان الارض؛ همانا ائمه اركان زمين هستند.(3)
چون در آن صورت خلقت بى‏هدف مى‏ماند و بقا معنايى نخواهد داشت:
ان ائمة هم الهداة؛ همانا ائمه هاديانند.(4)
ان الائمة شهداء اللّه‏ عزوجل على خلقه؛ به درستى كه ائمه شاهدان خداوند در ميان خلق‏اند.(5)
الان هم امام زمان عليه ‏السلام هدايت‏هاى جانبى براى افراد دارند؛ مثلاً در مواقع حساس كه شخص مى‏خواهد با تغيير روش زندگى منحرف شود، به دادش مى‏رسند. روابط حضرت با افراد برحسب كمالات روحى‏شان است و هركس به‏قدر كمال خود مى‏تواند اين ارتباط را برقرار كند.
امام صادق عليه ‏السلام مى‏فرمايد:
و بنا اثمرت الاسجار و اينعت الثمار و جرت الانهار و بنا ينزل الغيث السماء؛(6)
به‏وسيله ما تمام درختان به ثمر مى‏نشينند و ميوه‏ها مى‏رسند و رودخانه‏ها جارى مى‏شوند و به‏وسيله ما باران از آسمان مى‏بارد.
اساسا ائمه واسطه فيض بين خدا و خلق هستند. اگر خورشيد مى‏تابد و نعمات بى‏شمار خدا بر خلق مى‏رسد، همه به دليل وجود مبارك امام عليه ‏السلام است و خداوند ديگر موجودات را به‏خاطر آنان آفريد: لولاك لما خلقت الافلاك (7) اگر وجود نازنين پيامبر صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله‏ و سلم نبود آسمان‏ها و زمين خلق نمى‏شدند!
انسان مى‏خواهد با جهان بى‏نهايت در ارتباط باشد. او نيازمند اسبابى است تا بتواند ارتباط نزديك‏ترى با مبدأ برقرار كند. امامت تجلى عينى اين ارتباط است: ارتباط انسان با ماوراءالطبيعه و ابديت.
2. اميدبخشى
اصولاً وجود فرمانده لشكر در مقر فرماندهى، خون پرحرارتى را در عروق سربازان جارى مى‏سازد و آنها را به تلاش بيشتر وامى‏دارد. حيات فرمانده، منشأ حركت، تحول و نظم و آرامش است. در اين ميان، شيعه بنا به عقيده‏اى كه به‏وجود امام زنده دارد، هرچند او را در ميان خود نمى‏بيند، خود را تنها نمى‏داند. او همواره بازگشت آن سفر كرده را انتظار دارد؛ انتظارى سازنده و سرنوشت‏ساز. اين طرز تفكر، در زنده نگه‏داشتن اميد در دل‏ها و وادار ساختن افراد به خودسازى، باعث مى‏شود آنها در آمادگى و مراقبت دايم به‏سر برند. از آن‏سو، امام نيز به‏طور دايم مراقب حال پيروانش است و از چگونگى رفتار و كردار و گفتار آنها آگاه مى‏گردند.(8)
3. پاس‏دارى از آيين خدا
طبق فرموده اميرالمؤمنين عليه ‏السلام هيچ‏گاه صفحه زمين، از قيام‏كننده با حجت و دليل خالى نمى‏ماند خواه ظاهر و آشكار باشد يا مخفى و پنهان تا دلايل و اسناد روشن الهى ضايع نگردد و به فراموشى نگرايد و مسخ و تحريف نشود.(9)
در طول زمان، با دراز شدن دست مفسده‏جويان به‏سوى مفاهيم آسمانى، اصالت پاره‏اى از اين قوانين از ميان مى‏رود و دست‏خوش تغييرات زيان‏بخش مى‏شود. اين نور پرفروغ با عبور از شيشه‏هاى ظلمانى افكار تاريك، كم‏رنگ و كم‏رنگ‏تر مى‏شود. اما سينه امام و روح بلندش، صندوق آسيب‏ناپذير حفظ اسناد و آيين الهى است كه همه اصالت‏هاى نخستين و ويژگى‏هاى آسمانى اين تعليمات را در خود نگه‏دارى مى‏كند تا دلايل الهى و نشانه‏هاى روشن پروردگار باطل نشود و به خاموشى نگرايد.
4. نفوذ روحانى و تكوينى
امام علاوه بر تربيت تشريعى كه از طريق گفتار، رفتار و تعليم و تربيت عادى صورت مى‏گيرد، نوعى تربيت روحانى و معنوى در دل‏ها و فكرها دارد كه مى‏توان آن را «تربيت تكوينى» ناميد. در آن‏جا الفاظ، كلمات، گفتار و كردار كار نمى‏كند، بلكه تنها كشش درونى كارگر است. در حالات بسيارى از پيشوايان بزرگ الهى مى‏خوانيم كه گاه بعضى از افراد با يك تماس با آنها، به كلى تغيير مسير داده و سرنوشت‏شان يك‏باره دگرگون شده است. اينها نتيجه تعليم و تربيت عادى نيست، بلكه جذبه‏اى ناخودآگاه است كه گاهى از آن به «نفوذ شخصيت» تعبير مى‏كنند. امام با اشعه نيرومند و پردامنه نفوذ شخصيت خود، دل‏هاى آماده را از نزديك و دور تحت تأثير جذبه خاص قرار مى‏دهد و به تربيت و تكامل آنها مى‏پردازد و از آنها انسان‏هايى كامل‏تر مى‏سازد.(10)
5. هدايت معنوى امام
امام قلب عالم وجود و رهبر و مربى نوع انسان است؛ از اين جهت، حضور و غيبت او براى دل‏دادگان و عاشقان تفاوتى ندارد. امام همواره افراد شايسته را هدايت مى‏كند، اگرچه نتوانند امام را ببينند. آن حضرت در ميان مردم و در مجالس مؤمنان رفت و آمد دارد، اگرچه مردم او را نشناسند.(11) بنابراين، پاس‏دارى امام از دين و دست‏گيرى از مردم شايسته در زمان غيبت به‏خوبى انجام مى‏گيرد. درحقيقت، امام همانند خورشيد پنهان پشت ابر است كه از نور و حرارتش موجودات، بهره مى‏برند، گرچه نادانان و كورچشمان، آن را نبينند. امام صادق عليه ‏السلام در پاسخ كسى كه پرسيده بود: «چگونه مردم از امام غايب استفاده مى‏كنند؟»
فرمودند:
به همان‏گونه كه از خورشيد، وقتى ابر آن را مى‏پوشاند.(12)
گفتار يكى از شرق‏شناسان (13) در اين‏باره شنيدنى است:
به عقيده من مذهب تشيع، تنها مذهبى است كه رابطه هدايت الهى را ميان خدا و خلق براى هميشه نگه داشته و به‏طور مستمر، پيوستگى ولايت را زنده و پابرجا مى‏دارد. مذهب يهود، نبوت را كه رابطه‏اى است واقعى ميان خدا و عالم انسانى، در حضرت كليم ختم كرده و پس از آن به نبوت حضرت مسيح و حضرت محمد صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله‏ و سلم اذعان نكرده است. درنتيجه، رابطه مزبور را قطع مى‏كند. نصارا نيز در حضرت مسيح متوقف شده‏اند و اهل‏سنت از مسلمين هم در حضرت محمد صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله‏ و سلم ايستاده‏اند و با ختم نبوت در ايشان، ديگر رابطه‏اى ميان خالق و مخلوق برقرار نمى‏دانند. تنها مذهب تشيع است كه معتقد است نبوت با حضرت محمد صلى ‏الله‏ عليه ‏و ‏آله‏ و سلم ختم مى‏شود، ولى ولايت كه همان رابطه هدايت تكميلى است، بعد از آن حضرت و براى هميشه زنده مى‏ماند.
آرى تنها در مذهب تشيع است كه اين حقيقت ميان عالم انسانى و الوهى براى هميشه باقى و پابرجاست.(14)
درنتيجه، عقيده به امام زمان يعنى اين كه ارتباط مردم با عالم غيب گسسته نشده است و كسانى كه اين عقيده را دارند بايد هميشه به ياد آن حضرت بوده، منتظر ظهور آن مصلح غيبى باشند. همگان وظيفه دارند در هر موقعيتى، در راه برقرارى و توسعه معارف و احكام اسلام بكوشند، در برابر ستم و گناه پايدارى نمايند و در حد توان خود با آن مبارزه كنند و بكوشند تا زمينه عدل و داد را فراهم سازند و زندگى خود را طورى تنظيم كنند كه با برنامه‏هاى آن حضرت تناقض نداشته باشد؛ در صف دوستان ايشان قدم بردارند و با دشمنانش مبارزه نمايند.
----------------------------------
1-همان، ص 178.
2-اصول كافى، ج 1، ص 194.
3-همان، ص 196.
4-همان، ص 191.
5-همان، ص 190.
6-همان، ص 144.
7-بحارالانوار، ج 16، ص 406.
8-براى اطلاع بيشتر نك: تفسير نمونه، ج 8، ص 349؛ ج 14، ص 565.
9-نهج‏البلاغه، كلمات قصار.
10-مكارم شيرازى، حكومت جهانى مهدى، با تلخيص بسيار.
11-اصول كافى، ج 1، ص 237.
12-منتخب‏الاثر، ص 271.
13-هانرى كربن، استاد فلسفه دانشگاه سوربن و رئيس انستيتو فرانسه و ايران.
14-سال‏نامه مكتب تشيع، سال دوم، ص 20 - 21.

نوشتن دیدگاه