در (قُرْب الا سْناد) از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده است (1) كه از بـراى رسـول خـدا صلى اللّه عليه و آله و سلم از خديجه متولد شدند: طاهر و قاسم و فـاطـمـه و ام كـلثـوم و رقـيـّه و زيـنب. و تزويج نمود فاطمه را به حضرت اميرالمؤ منين عليه السّلام و زينب را به ابى العاص (2) بن رَبيع كه از بنى اميّه بود و امّ كـلثـوم را بـه عـثـمـان بـن عـُفـّان و پيش از آنكه به خانه عثمان برود به رحمت الهى واصـل شـد و بـعـد از او حـضـرت، رقـيـّه را بـه او تـزويـج نمود. پس از براى حضرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم در مدينه ابراهيم متولّد شد از ماريه قبطيّه كه به هـديـه فـرسـتـاده بـود از بـراى آن حـضـرت او را پـادشـاه اسكندريّه با اَسْتر اشهبى و بعضى از هداياى ديگر.
فـقـيـر گـويـد: آنـچـه مشهور است و مورّخين نوشته اند تزويج امّكلثوم به عثمان بعد از وفات رقيّه است و رُقيّه در سال دوم هجرى در هنگامى كه جنگ بدر بود وفات كرد. و شيخ طـبـرسى و ابن شهر آشوب روايت كرده اند كه اولاد امجاد آن مفخر عِباد از غير خديجه به هم نرسيد مگر ابراهيم كه از ماريه به وجود آمد و مشهور آن است كه براى آن حضرت سه پـسر به وجود آمد: اوّل قاسم و به اين سبب آن حضرت را ابوالقاسم كُنْيَت كردند و او پـيـش از بـعـثـت آن جـناب متولّد شد؛ دوم عبداللّه كه بعد از بعثت متولّد شد او را ملقّب به طـيـّب و طـاهـر گـردانـيـدنـد و هـر دو در طـفـوليـّت در مـكـّه بـه بـهـشـت ارتحال نمودند و بعضى طيّب و طاهر را نام دو پسر ديگر مى دانند غير عبداللّه و بر اين قـول وقـعـى نـگـذاشـتـه انـد؛ سـوم ابراهيم عليه السّلام و روايت شده كه چون رقيّه دختر رسـول خـدا صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم وفـات يـافـت حـضـرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم او را خطاب نمود كه ملحق شو به گذشتگان شايسته مـا عـثـمان بن مظعون و اصحاب شايسته او و جناب فاطمه عليهاالسّلام بر كنار قبر رقيّه نـشـسـتـه بـود و آب از ديـده اش در قـبـر مـى ريـخـت، حـضـرت رسـول صـلى اللّه عليه و آله و سلّم آب از ديده نور ديده خود پاك مى كرد و در كنار قبر ايـسـتـاده بود و دعا مى كردپس فرمود كه من دانستم ضعف و ناتوانى او را و از حق تعالى خواستم كه او را امان دهد از فشار قبر (3) و مشهور آن است كه ولادت ابراهيم عـليـه السـّلام در مـديـنـه شـد در سـال هـشـتم هجرت و ابورافع بشارت اين مولود را به حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم داد، حضرت غلامى به او بخشيد و آن فرزند را ابـراهيم نام نهاد و در روز هفتم از براى او عقيقه فرمود و سرش را تراشيد و به وزن موى سرش نقره تصدّق نمود بر مساكين و فرمود كه مويش را در زمين دفن كردند. و زنان انصار در شير دادن او نزاع كردند، پس حضرت او را به (امّ برده) دختر منذربن زيد داد كـه او را شـيـر بـدهـد و ابـراهـيـم عـليـه السـّلام در دنـيـا چـنـدان مكث نـكـرد در سـال دهـم هجرى در روز هـيـجـدهـم مـاه رجـب وفـات يـافـت و مـدّت عـمـر شـريـفـش يـك سـال و ده مـاه و هـشـت روز بـود. و بـه روايـتـى يـك سـال و شـش مـاه و چـنـد روزى؛ و او را در بقيع دفن كردند (4) و در فوت او سه امر غريب به ظهور آمد كه در موضع خود به شرح رفته.(5)
و ابـن شـهـر آشـوب رحـمـه اللّه از ابن عبّاس روايت كرده است (6) كه روزى حـضـرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم نشسته بود و بر ران چپش ابراهيم پسرش را نـشـانـيـده بـود و بـر ران راسـت خـود امـام حـسـين عليه السّلام را و يك مرتبه اين را مى بـوسـيـد و يك مرتبه او را ناگاه آن جناب را حالت وحى عارض شد و چون آن حالت از او زايـل گـرديد فرمود كه جبرئيل از جانب پروردگار من آمد و گفت: اى محمّد! پروردگارت تـرا سـلام مـى رسـانـد و مـى فرمايد كه اين هر دو را براى تو جمع نخواهم كرد يكى را فـداى ديگرى گردان پس حضرت نظر كرد به سوى ابراهيم و گريست و نظر كرد به سـوى سـيـّدالشهداء عليه السّلام و گريست پس فرمود كه ابراهيم، مادرش ماريه است و چون بميرد به غير از من كسى محزون نخواهد شد. و مادر حسين، فاطمه است و پدرش على اسـت كـه پـسـر عـمّ مـن و بـه منزله جان من و گوشت و خون من است و چون او بميرد دخترم و پسر عمم هر دو اندوهناك مى شوند و من نيز بر او محزون مى گردم و من اختيار مى كنم حزن خود را بر حز ن ايشان؛ اى جبرئيل! ابراهيم را فداى حسين كردم و به فوت او رضا دادم! پـس بـعـد از سه روز مُرغ روح ابراهيم به جنّات نعيم پرواز نمود و بعد از آن حضرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم هـرگـاه امـام حسين عليه السّلام را مى ديد او را بر سـيـنـه خـود مـى چـسـبـانـيد و لبهاى او را مى مكيد و مى گفت: فداى تو شوم اى كسى كه ابـراهيم را فداى تو كردم. و از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده كه چون ابراهيم از دنـيـا رحـلت كـرد آب از ديـده هـاى مـبـارك حـضـرت رسـول صـلى اللّه عـليـه و آله و سـلّم فـرو ريـخـت و فـرمـود كـه ديـده مـى گـريـد و دل اندوهناك مى شود و نمى گويم چيزى كه باعث غضب پروردگار گردد؛ پس خطاب به ابـراهـيـم كـرد كـه مـا بـر تو اندوهناكيم اى ابراهيم؛ پس در قبر ابراهيم رخنه اى مشاهده نـمـود و بـه دست خود آن رخنه را اصلاح كرد و فرمود كه هرگاه احدى از شما عملى بكند بـايـد كـه مـحـكـم بـكـند پس فرمود كه ملحق شو به سلف شايسته خود عثمان بن مظعون رحـمـه اللّه تـعـالى. بـيـايـد ذكـر عـثـمـان بـن مـظـعـون در ذيل شهادت عثمان بن اميرالمؤ منين عليه السّلام.
---------------------------------
1ـ (قُرْب الا سناد حِمْيَرى) ص 9، حديث 29.
2ـ تـزويـج زيـنـب بـه ابـى العـاص پـيـش از بـعثت و حرام شدن دختر به كـافـران بـود و از زيـنب امامه دختر ابى العاص به وجود آمد و حضرت اميرالمؤ منين عليه السـّلام بـعـد از فـاطمه عليهاالسّلام به مقتضاى وصيّت آن مخدره او را تزويج فرمود و نـقـل شـده كـه ابوالعاص در جنگ بدر اسير شد و زينب قلاده اى كه حضرت خديجه به او داده بـود بـه نـزد حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرستاد براى (فداى) شوهر خـود چـون حـضـرت نـظـرش بر قلاده افتاد خديجه را ياد نمود و رقّت كرد و از صحابه طـلب نـمـود كـه (فـداى) او را بـبخشند وابوالعاص را بى فدا رها كنند؛ صحابه چنين كـردنـد. حضرت از ابى العاص شرط گرفت كه چون به مكّه برگردد زينب را به خدمت آن حـضـرت فـرستد او به شرط خود وفا نمود زينب را فرستاد بعد از آن خود به مدينه آمـد و مـسـلمـان شـد. و زيـنـب در مـديـنـه سـال هـفـتـم و بـه قـولى در سال هشتم هجرت به رحمت ايزدى واصل شد. (شيخ عباس قمى رحمه اللّه).
3ـ (بحار الانوار) 6/266.
4ـ (إ علام الورى طبرسى) 1/276.
5ـ ابونصر فراهى در عدد اولاد امجاد آن حضرت گفته:
فرزند نبى قاسم و ابراهيم است
با فاطمه و رقيه امّكلثوم
ر.ك: (نصاب الصّبيان
6ـ (مناقب آل ابى طالب) ابن شهر آشوب 4/89، تحقيق: دكتر بقاعى
-----------------------------
مرحوم شيخ عباس قمي
