فضيلت نماز مستحبّى بين نماز مغرب و عشاء
در روايت آمده كه امام صادق (ع ) به نقل از پدر بزرگوارش (عليهماالسلام ) فرمود كه رسول خدا (ص ) فرمودند: در ساعت غفلت نماز بخوانيد، اگر چه دو ركعت باشد، زيرا اين دو ركعت انسان را در دار كرامت الهى وارد مى كنند.
همچنين در روايت ديگر در فضيلت آن آمده است كه : امام صادق (ع ) به روايت از پدر بزرگوارش (عليهماالسلام ) فرمود كه رسول خدا(ص ) فرمودند: در ساعت غفلت نماز نافله بخوانيد، هر چند دو ركعت مختصر باشد، زيرا اين دو ركعت انسان را در دارِ كرامت الهى وارد مى كنند. عرض ‍ شد: اى رسول خدا، ساعت غفلت كجا است ؟ فرمود: بين مغرب و عشا.
نمازهاى مستحبّى بين نماز مغرب و عشا
اينك نمازهايى را كه بين نماز مغرب و عشا خوانده مى شود، با استفاده از روايات برگزيده و ذكر مى كنيم :
1 - در روايت آمده كه امام صادق (ع ) فرمود: هركس بين نماز مغرب و عشا دو ركعت نماز بخواند، به اين صورت كه در ركعت اوّل سوره حمد و فرمايش خداوند متعال را بخواند كه مى فرمايد:
وَ ذَاالنُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً، فَظَنَّ اءَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ، فَنادى فِى الظُّلُماتِ: اءَنْ لا إِلهَ إِلاّ اءَنْتَ، سُبْحانَكَ، إِنّى كُنْتُ مِنَ الظّالِمينَ، فَاسْتَجَبْنالَهُ، وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمَّ، وَ كَذلِكَ نُنْجِى الْمُؤْمِنينَ. (1)
- و ذوالنون [يعنى حضرت يونس (ع )] را [به ياد آور] آن هنگام كه خشمگين [از عمل قوم خويش ] رهسپار شد، و گمان نمود كه ما نمى توانيم بر او تنگ بگيريم ، پس در ميان تاريكيها ندا داد كه : معبودى جز تو نيست ، پاك و منزّهى ، براستى كه من از ستمكاران بودم ، پس [دعاى ] او را اجابت نموده ، و او را از غم و اندوه نجات بخشيديم ، و اينچنين مؤمنان را رهايى مى بخشيم .
و در ركعت دوّم ، سوره حمد و فرمايش خداوند متعال را بخواند كه مى فرمايد:
وِ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لايَعْلَمُها إِلاّ هُوَ، وَ يَعْلَمُ ما فِى الْبِرَّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّ يَعْلَمُها، وَلا حَبَّةٍ فِى ظُلُماتِ الاَْرْضِ وَلا رَطْبٍ وَلا يابِسِ إِلاّ فى كِتابٍ مُبينٍ. (2)
- و كليدهاى غيب در نزد اوست و جز او از آن آگاه نيست ، و تمام آنچه را كه در خشكى و درياست مى داند، و [تا حتّى ] هيچ برگى [از درخت ] نمى افتد مگر اينكه به آن آگاه است ، و هيچ دانه اى در تاريكيهاى زمين وهيچ تر و يا خشكى نيست مگر اينكه در كتاب مُبين [الهى ] وجود دارد.
و وقتى از قرائت آن فراغت پيدا كرد، دستهاى خود براى قنوت را بالابرده و بگويد:
اءَللَّهُمَّ، إِنّى اءَسْاءَلُكَ بِمَفاتِحِ الْغَيْبِ الَّتى لايَعْلَمُها إِلاّ اءَنْتَ، اءَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ [يا: آلِ مُحَمَّدٍ]، وَ اءَنْ تَفْعَلَ بى كَذا وَ كَذا
- خداوندا، به [حق ] كليدهاى غيب كه جز تو آن را نمى داند، از تو خواهانم كه بر محمّد و آل محمّد درود فرستى ، و به من چنين و چنان كنى .(3)
و بعد بگويد:
اءَللّهُمَّ، اءَنْتَ وَلِىُّ نِعْمَتى ، وَالْقادِرُ عَلى طَلِبَتى ، تَعْلَمُ حاجَتى ، فَاءَسْاءَلُكَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ - عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمْ السَّلامُ - لَمّا قَضَيْتَها لى .
- خدايا، تويى سرپرست نعمت ، و توانا بر [برآوردن ] خواسته ام ، حاجتم را مى دانى ، پس به حقّ محمّد و آل محمّد - كه سلام بر او و ايشان باد - از تو خواهانم كه آنها را براى من برآورده سازى .
و حاجت خويش را از خداوند - جلّ جلاله - بخواهد، خداوند هرچه را كه خواسته به او عطا مى فرمايد، زيرا پيامبر اكرم (ص ) فرمود: دو ركعت غُفَيْله را ترك نكنيد، و آن دو ما بين نماز مغرب و عشا خوانده مى شوند.
2 - از امام صادق از پدر بزرگوارش از جدّ بزرگوارش از پدر بزرگوارش ‍ نقل شده كه امير المؤمنين (عليهم السلام ) فرمود: هنگام وفات رسول خدا(ص ) به او عرض كرديم : اى رسول خدا، سفارشى به ما بفرما. فرمود: شما را سفارش مى كنم به خواندن دو ركعت نماز بين مغرب و عشا، به اين صورت كه در ركعت اوّل سوره حمد و ده بار سوره إِذا زُلْزِلَتِ الاَْرْضُ زِلْزالَها، و در ركعت دوّم سوره حمد و پانزده بار سوره قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد را قرائت مى كنى .
زيرا هركس اين را در هر ماه انجام دهد، از تقوى پيشگان خواهد بود، و اگر در هر سال انجام دهد از نيكوكاران خواهد بود، و اگر در هر جمعه و هفته اى يك بار انجام دهد از نمازگزاران خواهد بود، و اگر در هر شب انجام دهد، در بهشت جاى مرا تنگ خواهد نمود(4)، و ثواب آن را جز خداوندى كه پروردگار عالَميان است ، نمى تواند به شماره درآورد.
3 - روايت شده كه بعضى از مَوالى ما و ائمّه (عليهم السلام ) درباره گفتار خداوند متعال كه مى فرمايد:
إ نَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِىَ اءَشَدُّ وَطْاءً وَ اءَقْوَمُ قيلاً. (5)
- و براستى كه پديده [و نماز] شب از لحاظ موافقت [زبان با دل ] سخت تر، و از لحاظ گفتار استوارتر است .
فرمود: [مقصود از آيه شريفه ] همان دو ركعت بعد از مغرب است ، كه در ركعت اوّل سوره فاتِحَةُ الْكِتاب و ده آيه از اوّل سوره بقره و آيه سَخَره (6) و آيه إِلهُكمْ إِلهُ واحِدٌ تا آخر يعنى تا: لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (7) و پانزده بار سوره قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد؛ و در ركعت دوّم سوره فاتِحَةُ الْكِتاب و آية الكرسى (8) و آخر سوره بقره از للّهِِ ما فِى السَّمواتِ تا آخر سوره (9)، و پانزده بار سوره قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد را قرائت مى كنى . و بعد از خواندن آن دو ركعت ، هر دعايى كه خواستى مى كنى .
حضرت فرمود: هركس اين را انجام دهد و بر آن مواظبت نمايد، خداوند در برابر هر نماز براى او ششصد هزار حجّ مى نويسد.
اين نماز به طريق ديگر نيز روايت شده كه مطلبى افزون بر اين دارد به اين صورت كه در آن آمده است : بعد از گفتن سلام نماز بگو:
اءَللّهُمَّ، مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَالاَْبْصارِ، ثَبِّتْ قَلْبى عَلى دينِكَ وَ دينِ نَبِيِّكَ [وَ وَلِيِّكَ]، وَلا تُزِعْ قَلْبى بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنى ، وَ هَبْ لى مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً، إِنَّكَ اءَنْتَ الْوَهّابُ، وَ اءَجِرْنى مِنَ النّارِ بِرَحْمَتِكَ، اءَللّهُمَّ، امْدُدْ[لى ] فى عُمْرى ، وَ انْشُرْ عَلَىَّ رَحْمَتَكَ، وَ اءَنْزِلَ عَلَىَّ مِنْ بَرَكاتِكَ، وَ إِنْ كُنْتُ عِنْدَكَ فى اُمِّ الْكِتابِ شَقِيّاً، فَاجْعَلْنى سَعيداً؛ فَإِنَّكَ تَمْحُو ما تَشآءُ وَ تُثْبِتَ، وَ عِنْدَكَ أُمُّ الْكِتابِ.
- خداوندا، اى گرداننده و زير و رو كننده دلها و ديدگان ، قلبم را بر دينت و دين پيامبرت [و ولىّ]ات استوار گردان ، و دلم را بعد از آنكه هدايت فرمودى ، منحرف مفرما، و رحمتى از جانب خويش به من ارزانى دار، براستى كه تو بسيار بخشنده اى ، و مرا به رحمت خويش از آتش جهنّم در پناه خويش درآور. خداوندا، عمر مرا طولانى گردان ، و رحمتت را بر من بگستران ، و بركاتت را بر من فرودآور، و اگر در نزد تو در كتاب مادر [علمِ تو] بدبخت هستم ، پس مرا سعادتمند قرار ده ، كه تو هرچه را بخواهى محو و يا ثابت مى گردانى ، و كتاب مادر تنها در نزد توست .
و ده بار بگو: اءَسْتَجيرُ بِاللّهِ مِنَ النّارِ.: (به خدا پناه مى برم از آتش جهنّم .)
و ده بار بگو: اءَسْاءَلُ اللّهَ الْجَنَّةَ.: (از خدا بهشت را خواهانم .)
و ده بار بگو: اءَسْاءَلُ اللّهَ الْحُورَ الْعينَ.: (از خدا حورعين و زنان سياه و درشت چشم بهشتى را خواهانم .)
4 - روايت شده كه امام صادق (ع ) فرمود: هركس بعد از نماز مغرب چهار ركعت نماز بخواند، و در هر ركعت از آن پانزده بار قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد قرائت كند، وقتى نماز را تمام مى كند، بين او و خداوند متعال گناهى نمى ماند كه خدا آن را نبخشيده باشد.
5 - روايت شده كه امام رضا(ع ) فرمود: هركس نماز مغرب را بخواند و بعد از آن چهار ركعت نماز بخواند، و سخن نگويد تا اينكه ده ركعت ديگر نماز بخواند، به اين صورت كه در هر ركعت سوره فاتِحَةُ الْكِتاب و قُلْ هُوَ اللّهُ اءَحَد را قرائت كند، براى او برابر با [يا: به منزله ] آزاد كردن ده بَرده خواهد بود.
6 - منقول است كه امام صادق (ع ) فرمود رسول خدا (ص ) فرمودند: نماز نافله بخوانيد، اگر چه دو ركعت مختصر باشد، زيرا آن دو انسان را در دار كرامت الهى وارد مى كنند. عرض شد: اى رسول خدا، مقصود از اين دو ركعت مختصر چيست ؟ فرمود: دو ركعتى كه در آن تنها حمد را قرائت مى كنى . عرض شد: اى رسول خدا، كى بخوانم ؟ فرمود: بين نماز مغرب و عشا.
ما به خاطر ترس از تنگى وقت و عدم درك اوّل وقت نماز عشا تنها به برخى از نمازها و دعاهاى بين نماز مغرب و عشا كه روايت شده ، بسنده نموديم ، البتّه آنچه ذكر كرديم براى كسى كه آنها را با ادب و اخلاصِ در عبادات انجام دهد، كفايت مى كند.
آخرين تعقيب نماز مغرب
از امور مهمّ ختم كردن آخر تعقيب نماز مغرب است به دعايى كه ذكر آن در آخر دعاهاى نماز ظهر گذشت ، يعنى همان دعاى ابن خانبه كه براى جبران و اصلاح غفلتها و جنايتها و گناهان قلبى است كه در نماز از انسان صادر مى شود.
--------------------------------------------
1- انبياء (21): 87 و 88.
2- انعام (6): 59.
3- به جاى اين كلمه ، حاجت خود را ذكر مى كنى .
4- كنايه از اينكه : در مقام و منزلت به من مُلْحق مى شود.
5- مزمّل (73): 6.
6- ظاهراً منظور آيه شريفه 54 سوره اعراف مى باشد.
7- ظاهراً مقصود آيه 163 و 164 سوره بقره است .
8- مقصود آيات 254 و 255 و 256 و 257 سوره بقره مى باشد.
9- يعنى از اوّل تا آخر سوره بقره . آيه 283.

نوشتن دیدگاه