سؤال 61. آيا صحيح است سنتى كه ما از آن تبعيت مى‏ كنيم، همان رفتار و منش و سيره شيخين يعنى همان سنتى است كه در روز شورى و روز تعيين خليفه سوم، از حضرت على رضى ‏الله ‏عنه خواسته شد تا از آن تبعيت كند، اما حضرت على رضى ‏الله‏ عنه تبعيت از چنين سنتى را نپذيرفته و دوازده سال ديگر از حق مسلم خود و خلافت محروم شد، ولى حضرت عثمان تبعيت از آن سنت را پذيرفت و به عنوان خليفه مسلمانان معرفى شد؟
هنگامى كه ابووائل نحوه بيعت با عثمان و كنار گذاشته شدن حضرت على رضى ‏الله ‏عنه را در روز شورا از عبدالرحمن بن عوف پرسيد، وى در جواب گفت: من در به خلافت رسيدن عثمان و كنار گذاشته شدن حضرت على رضى ‏الله‏ عنه مقصر نيستم، زيرا در آن روز ابتدا از حضرت على رضى‏ الله ‏عنه خواستم تا با پذيرش عمل به كتاب خدا و سنت پيامبر و سيره و
روش حضرت ابوبكر و عمر، خلافت را به عهده بگيرد، اما حضرت على رضى ‏الله ‏عنه شرط مرا نپذيرفت. وقتى همين پيشنهاد را به حضرت عثمان دادم، حضرت عثمان پذيرفت و به خلافت رسيد.
«قال أبووائل: قلتُ لعبدالرحمن بن عوف: كيف بايعتم عثمان و تركتم علياً رضى ‏الله ‏عنه؟ قال: ما ذنبي! قد بدأت بعليّ فقلت: أبايعك على كتاب اللّه‏ و سنّة رسوله و سيرة أبيبكر و عمر. قال: فقال: فيما استطعت. قال: ثمّ عرضتها على عثمان، فقبلها».
احمد بن حنبل، المسند: ج 1، ص 75، مسند على بن أبيطالب و ابن‏اثير جزرى، أسدالغابة في معرفة الصحابة: ج 4، ص 32، شرح حال حضرت على رضى ‏الله ‏عنه، خلافته.
ابن‏حجر عسقلانى نيز با اشاره به شرط عبدالرحمن بن عوف براى بيعت با حضرت على رضى ‏الله ‏عنه مى‏ نويسد:
«قال عبدالرحمن مخاطباً لعثمان: أبايعك على سنّة اللّه‏ و سنّة رسوله و الخليفتين من بعده، (فقال: نعم)، فبايعه عبدالرحمن».
ابن‏حجر عسقلانى، فتح الباري بشرح صحيح البخاري: ج 13، ص 210، كتاب الأحكام، باب كيف يبايع الإمام الناس، شرح حديث 7207.
امام فخر رازى در بيان چگونگى به خلافت رسيدن عثمان مى ‏نويسد: عبدالرحمن بن عوف خطاب به عثمان گفت: اگر مطابق كتاب خدا و سنت پيامبر و سيره ابوبكر و عمر عمل كنى با تو بيعت كرده و به عنوان خليفه مسلمانان معرفى مى ‏كنم. عثمان شرط عبدالرحمن بن عوف را پذيرفت و به خلافت رسيد.
وى در ادامه به مخالفت حضرت على رضى ‏الله ‏عنه با شرط عبدالرحمن بن عوف اشاره كرده، اما مخالفت آن حضرت را باعث لطمه ديدن اجماع ندانسته است.
«روي أنّ عبدالرحمن بن عوف قال لعثمان: أبايعك على كتاب اللّه‏ و سنّة رسوله و سيرة الشيخين، فقال: نعم و كان ذلك بمشهد من عظماء الصحابة و لم‏ينكر عليه أحد، فكان ذلك إجماعاً. فإن قلت: إنّ علياً خالف فيه. قلت: إنّه لم‏ينكر جوازه، لكنّه لم‏يقبله و نحن لانقول بوجوبه».
فخر رازى، المحصول: ج 6، ص  86، ذكر أدلة المخالف.
حضرت على رضى‏ الله‏ عنه با كدام بخش از شرط و پيشنهاد عبدالرحمن بن عوف مشكل داشت؟
آيا حضرت على رضى ‏الله ‏عنه تبعيت از سنت پيامبر صلَّى اللّه‏ عليه و سلَّم را جايز نمى‏ دانست؟ يا تبعيت از سنت ابوبكر و عمر را لازم نمى ‏دانست؟
آيا سنت ابوبكر و عمر با سنت پيامبر صلَّى اللّه‏ عليه و سلَّم تفاوت و تعارض داشت؟
چرا حضرت على رضى‏ الله‏ عنه حاضر به تبعيت از سنت ابوبكر و عمر نشد؟

نوشتن دیدگاه