ایه اِكمال

(زمان خواندن: 2 - 4 دقیقه)

... الْیوْمَ یئِسَ الَّذینَ كَفَرُوا مِنْ دینِكُمْ فَلاتَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ، الْیوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیكُمْ نِعمَتی وَ رَضیتُ لَكُمُ الإسْلامَ دیناً ...نشوید

بلكه از من بترسید. امروز دین شما را كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و راضی شدم كه اسلام دین شما باشد.مائده / 3
پس از پایان مراسم حج، هنگامی كه حاجیان به خانه ها و سرزمین های خویش باز می گشتند، پیامبر برای اجرای فرمان الهی، دستور داد تا مسلمانان در سر زمین جُحفه در كنار بركه ای به نام خم توقف كنند. در آن اجتماع همگانی، حضرت علی علیه السلام را به عنوان جانشین خود معرفی فرمود. پس از آنكه پیامبر این امر مهم را به انجام رساند، و اركان دین را با استمرار بخشیدن نبوت به وسیله امامت و ولایت، محكم و استوار ساخت، ایه اكمال نازل شد. روایات زیر بیانگر این حادثه هستند:(29)
*ابو سعید خُدری می گوید:
لَمّا نَصَبَ رَسُولُ اللّهِ عَلِیاً یوْمَ غَدیرِ خُمّ فَنادی لَهُ بِالْوِلایةِ، هَبَطَ جبرئیلُ عَلَیهِ بِهذِهِ الایةِ:«الْیوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ...»
وقتی كه حضرت رسول اكرم در روز غدیر خم، علی را به جانشینی خود برگزید و ولایت و سرپرستی او را بر مسلمانان اعلام فرمود، حضرت جبرئیل این ایه را به ارمغان آورد: «امروز دین شما را كامل كردم...»
*ابو هُرَیره نقل می كند:
لَمّا كانَ یوْم غَدیرِ خُمٍّ وَ هُوَ یوْمُ ثمانی عَشَر مِنْ ذِی الْحَجَّةِ قالَ النَّبِی: «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِی مَوْلاهُ» فَأَنْزَلَ اللّهُ «الْیوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ...»
وقتی روز غدیر خم - كه هجدهم ذی الحجة بود - فرا رسید پیامبر فرمود: هر كس كه من مولا وسرپرست اویم، علی هم مولا و سرپرست اوست. آنگاه خداوند این ایه را نازل فرمود كه: امروز دین شما را كامل كردم ....
*راوی نقل می كند رسول خدا صلی الله علیه وآله پس از اعلان جانشینی علی علیه السلام از مردم خواست كه:
سَلِّموا عَلی عَلی بِإِمرَة المُؤمنینَ.
بر علی با عنوان امیرمؤمنان سلام دهید.
پس از آن رسول خدا بانگ تكبیر بر آورد و فرمود:
اللّهُ اَكبَرُ عَلی اِكمالِ الدین و اِتمامِ النِّعمَة و رِضَا الرَّبِ برِسالَتی وَ الولایةِ لِعلی بن ابیطالب بَعدی.(30)
الله اكبر، بر كامل كردن دین و تمام نمودن نعمت و برخشنودی پروردگار به رسالت من و ولایت علی بن ابیطالب پس از من.
گفتنی است كه سیوطی در تفسیر خود سند این روایات را ضعیف شمرده است. اما ماجرای غدیر و حدیث مربوط به آن در میان عامّه از وثاقت واعتبار بسیار بالایی برخوردار است ودر میان شیعه هم قطعی و مسلم است كه چنین حادثه ای رخ داده است. در اهمیت امر جانشینی پیامبر همین بس كه خداوند، فرمان اكیدی مبنی بر ابلاغ آن به مردم صادر فرموده است. چرا كه استمرار نبوت یا به تعبیر قرآن «اكمال دین و اتمام نعمت» جز با امر ولایت امكان پذیر نیست. از این رو عقل و درایت، سند روایات را تقویت می كند.