سپاهيان يهود كه در خارج ديوارهاى قلعه جنگ مى كردند شكست خورده و به داخل قلعه ها پناه بردند و در سنگرهاى دفاعى از پيش تعيين شده مستقر شدند، پس از شكست يهود در خارج از قلعه اسرا و غنائم بسيارى به دست سپاهيان اسلام افتاد رسول خدا صلى الله عليه و آله دستور داد اموال يهوديان خيبر را جمع كردند، حضرت سپاه را جمع آورى كرد و به تنظيم سپاه پرداخت زيرا براى فتح قلعه هاى مستحكم يهود تاكتيكهاى نظامى ديگرى لازم بود.
هنگامى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله سپاه را جمع آورى كرد، سه حمله پياپى در فاصله سه روز انجام داد تا به هدف اصلى خود كه فتح قلعه هاى خير بود برسد، روز اول ، سپاهى را به فرماندهى ابى بكر بن ابى قحافه به سوى دشمن فرستاد، وى در حمله شكست خورده و به عقب بازگشت ، سپس حضرت در روز دوم پرچم فرماندهى را به دست عمربن خطاب سپرد او هم مانند ابى بكر شكست خورده و عقب نشينى كرد.
پس از آن حضرت فرمود: فردا پرچم جنگ را به دست كسى خواهم داد كه خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسول نيز او را دوست دارند، او از جبهه باز نمى گردد مگر اينكه خداوند به دست او فتح و پيروزى را براى مسلمانان به ارمغان آورد (206) پس روز بعد پرچم را به دست على سپرد، در پى اين حمله حضرت مرحب را كشته و درب قلعه (207) را از جا كند و راه قلعه را براى سپاهيان اسلام گشود.
پس قلعه خيبر به دست توانمند اميرالمؤ منين - عليه السلام - فتح شد، سپاهيان اسلام تحت فرماندهى على حمله را به داخل قلعه آغاز كردند و قلعه هاى خيبر را يكى پس از ديگرى فتح كردند، نيروهاى دشمن از هم متلاشى شدند وعده اى نيز توانستند به قلعه هاى بعدى عقب نشينى كنند.
بلاذرى (208) مى گويد: پس از تهاجم سپاهيان اسلام يهوديان خيبر عقب نشينى نموده و در قلعه هاى وطيح و سلالم پناه گرفتند، سپاهيان اسلام آنها را حدود يك ماه به محاصره درآورد، و آنان نيز تسليم شدند.
طبرى (209)مى گويد: در نتيجه حمله سپاهيان اسلام يهوديان خيبر به قلعه هاى قموص و سلالم عقب نشينى كردند، اين قلعه ها بسيار مستحكم بودند پس ‍ سپاهيان اسلام آنان را در محاصره قرار دادند، عرصه بر يهوديان به تنگ آمد و به ناچار تسليم گرديدند، زيرا يهوديان كه در محاصره يهوديان سپاهيان اسلام قرار داشتند دريافتند كه اگر حملات سپاهيان اسلام به همين صورت ادامه يابد در جزيرة العرب اثرى از يهود باقى نخواهد ماند.
يهوديان خيبر پس از تسليم شدن از حضرت خواستند كه با آنها به صلح و مدارا رفتار نمايد و عرضه داشتند: يا رسول الله دست از جنگ عليه ما بردار و همان برخورد و معامله اى را كه با برادران ما در قبيله بنى النضير انجام دادى با ما نيز چنان رفتار كن .
ما از كليه ثروتهاى منقول و غير منقول خود صرف نظر مى كنيم و همه را در اختيار شما قرار مى دهيم ، رسول خدا صلى الله عليه و آله تقاضاى صلح را از آنان پذيرفت قلعه هاى محاصره شده بدون درگيرى تسليم پيامبر شدند(210).
يهوديانى كه در قلعه فدك زندگى مى كردند از بيم اينكه دامنه جنگ به آنجا كشيده شود بلافاصله به خدمت رسولخدا صلى الله عليه و آله مشرف شده و منطقه فدك را كه سرزمين آباء و اجدادى آنان بود به رسول خدا صلى الله عليه و آله واگذار كردند مشروط بر اينكه حضرت با آنها جنگ نكند(211) سرزمين فدك به ملك رسول خداصلى الله عليه و آله منتقل شد و جزء صفاياى وى قرار گرفت ، حضرت نيز آن را در زمان حيات خود به دخترش ‍ فاطمه عطا كرد.
پس از تسليم شدن يهوديان خيبر، بخشى از سرزمين خيبر كه به وسيله هجوم سپاهيان اسلام آزاد شده بود جزء غنائم محسوب شده و در اختيار سپاهيان اسلام قرار گرفت ، و بخش ديگرى از سرزمين خيبر كه به وسيله محاصره و بدون درگيرى و خونريزى به پيامبر تسليم شده بود جزء اموال فى ء قرار گرفت ، اموال فى ء متعلق به شخص رسول خدا صلى الله عليه و آله است و در هر راهى كه صلاح ديد مصرف مى كند.
يهوديان خيبر و فدك از حضرت تقاضا كردند كه آنها را از سرزمينشان آواره نكند زمينهاى زراعى را در اختيارشان بگذارد و اجرت و نسق بر زمينهاى زراعى قرار دهد، به اين صورت كه يهوديان كشاورزى را انجام دهند، و محصول كلى را به دولت اسلامى تحويل دهند و به اندازه اجرتشان استفاده كنند(212).


- پینوشتها -

 206- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 100،: تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 55، الكامل ج 2، ص 101: فقال : انا و الله لاعطنها غدا رجلا يحب الله و رسوله و يحبه الله و رسوله
207- جنس درب قلعه از سنگ به طول 4 متر و عرض 2 متر و قطر 1 متر بود.
208- فتوح البلدان ، ص 32
209- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 300
210- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 302، و حاصر رسول الله هل خيبر فى حصنهم الوطيح و السلالم حتى اذا ايقنوا بالهلكة ساءلوه ان يسيرهم و يحقن لهم دمائهم و كان رسول الله قد حاز الاموال كلها الشق و فطاة و الكتيبة و جميع حصونهم الا ما كان من ذلك الحصين
211- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 302، فلما سمع بهم اهل فدك قد صنعوا ما صنعوا بعثوا الى رسول الله يساءلونه ان يسيرهم و يحقن دمائهم لهم و يخلواالاموال فعل
212- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 302، فلما نزل اهل خيبر على ذلك ساءلوا رسول الله ان يعاملهم بالاموال على النصف و قالوا: نحن اعلم بها منكم و اعمر لها فصالهم رسول الله النصف على انا اذا شئنا نخرجكم اخرجناكم و صالحه اهل فدك مثل ذلك فكانت خيبر فيئا للمسلمين و كانت فدك خالصة لرسول الله لانهم لم يجلوا عليها بخيل و ركاب

نوشتن دیدگاه