رسول گرامى اسلام در فتح مكه از دو شيوه و روش مناسب استفاده كرد:
اولا - ابى سفيان را كه رئيس مشركين محسوب مى شد با ارعاب و وحشت بسيار به پذيرش اسلام وادار كرد و شخصيت او را محترم داشت و به او شخصيت جديدى بخشيد و از طريق بدون هيچ گونه درگيرى مكه را فتح نمود. بركت اسلام به وضوح در ابى سفيان نمايان بود، و شيوه بيان او اثر مثبت خود را در بين قريش بر جاى گذاشت .
ثانيا - حضرت براى استحكام بيشتر به اقدامى نظامى پرداخت ، و سپاه را به چهار لشكر مناسب با تركيب مطلوب تقسيم كرد و چهار نفر از فرماندهان كار آزموده نظامى را به فرماندهى چهار لشكر منصوب كرد و آنان را از چهار محور وارد عمليات نمود.
فرماندهان عمليات در چهار لشكر كه رهبريت سپاه را در دست داشتند خالدبن وليد (فرمانده جناح چپ )، زبير بن عوام (فرمانده جناح راست ) ابوعبيده جراح (از شمال و غرب و كنار جبل هند) و سعدبن عباده (از غرب مكه ) (258) بودند، بر اساس قرار قبلى محل بازگشت نيروهاى اسلامى پس از فتح مكه و درگيرى احتمالى با دشمن جبل هند بود(259).
سپاه دو هزار نفرى اسلام از سه گروه تشكيل شده بود:
گروه اول : نيروهاى پياده نظام ، كه اكثريت نيرو را اين گروه تشكيل مى داد.
گروه دوم - نيروهاى سواره نظام كه تعداد آن را چهارصد نفر تخمين زده اند.
گروه سوم - نيروهاى تيرانداز، كه در قالب نيروهاى ضد زره عمل مى كردند.
سرانجام سرزمين سرزمين وحى به دست سپاه اسلام فتح شد، پس از فتح مكه و ايجاد آرامش مجدد رسول خدا صلى الله عليه و آله سپاه را در مسجدالحرام گرد آورد، و جهت تسكين آلام و آرامش آنان خطبه اى ايراد كرد (260) سپس حجرالاسود را مسخ نمود و همراه با سپاهيان توانمند اسلام به طرف خانه خدا مشغول شد. سپس 360 بت را كه در اطراف خانه كعبه نصب شده بود درهم شكست . حضرت در هنگام شكستن بتها اين آيه شريفه را مى خواند: جاء الحق و زهق الباطل ان الباطل كان زهوقا (261).
فضاى رحمت الهى بر مشركين گشوده شد برخى از مشركين با ميل و رغبت و عده اى نيز با كراهت اسلام را به عنوان آئين زندگى پذيرفتند، سپس رسول خدا صلى الله عليه و آله كليد خانه كعبه را از عثمان بن ابى طلحه گرفته و درب خانه خدا را گشود داخل خانه شد و دو ركعت نماز شكر به جاى آورد سپس دو دست مباركش را بر دهليز خانه گرفته و اين دعا را قرائت فرمود: لااله الاالله وحده انجز وعده و نصر عبده و غلب الاحزاب وحده فله الحمد لاشريك له .
نكته : از جملات دعا مى توان استفاده كرد كه قدرت خداوند در ماوراى قدرت شمشير و نيروهاى رزمى به صورت يك امداد غيبى مشهود بود، گرچه رسول خدا صلى الله عليه و آله با سياست و تدبير توانست مكه را فتح كند خداوند بدين وسيله بر بندگان صالح و پارسا منت نهاد.
سعه رحمت الهى بر قريش چنان حاكم شده بود كه رسول خدا صلى الله عليه و آله درجواب تقاضاى عفو آنان فرمود: من به شيوه يوسف نسبت به برادرانش در مورد شما رفتار مى كنم ، هيچ جرم و گناهى بر شما نيست ، سپس فرمود: هر خونى و مالى و لغزشى كه در جاهليت از شما نسبت به يكديگر صورت گرفته است از نظر من مردود و باطل است و هر كسى كه نسبت به يكديگر حقى دارد عفو است مگر كسى كه كليددار خانه كعبه و مسؤ ول آب دادن حجاج است زيرا اين سمت به حال خود باقى است (262).
در هنگام ظهر حضرت با سپاهيان به مسجدالحرام وارد شد. سپس به بلال فرمود: برو بالاى كعبه و اذان بگو، هنگامى كه بلال مشغول به اذان گفتن بود عكرمة بن ابى جهل و خالدبن اسيد او را مورد هتك قرار داده و به تمسخر و استهزاء وى اقدام نمودند و گفتند: از بالاى كعبه صداى الاغ به گوش ‍ مى رسد جريان به گوش حضرت رسيد حضرت آنان راخواست و به بازپرسى از آن دو پرداخت آنان به جرم خود اعتراف كرده و از حضرت تقاضاى عفو و طلب بخشش نمودند، حضرت نيز از جرم آنان گذشت و فرمود: فعلا وقت نماز است همه بايد در نماز شركت كنند و هر كس شركت نكند گردنش را قطع مى كنم .
پس از نماز ظهر حضرت خانه كعبه را از بتها و تصاوير پاك نمود و دستور داد كه تمامى بتهايى را كه در خانه هاى مشركين ، به صورت معبود قرار داشتند درهم شكستند و تصاوير را محو كنند. سپس از زنان قريش بيعت گرفت زنان قريش نيز در مسجد الحرام با رسول خدا صلى الله عليه و آله بيعت نمودند(263).


- پینوشتها -

 258- براساس نقل كامل على بن ابى طالب پرچم فرماندهى سعدبن عباده را از دستش گرفت و به همراه سپاه از همان جناح وارد عمليات گرديد.
259- الكامل ، ج 2، ص 122
260- تاريخ طبرى والكامل متن خطبه را بدين صورت نقل كرده اند: ان رسول الله قام قائما حين وقف على باب الكعبة ثم قال ؟ لااله الله وحده لاشريك له صدق وعده و نصر عبده هزم الاحزاب وحده سپس فرمود: سپس فرمود: اى مسلمانان آگاه باشيد كل ماءثرة او دم مال يدعى فهو تحت قدمى هاتين الاسدانة البيت و سقاية الحاج
261- اسراء: 81، سيره ابن هشام ، ج 4، ص 59
262- تاريخ يعقوبى ، ج 2، ص 6: فانى اقول لكم كما قال اخى يوسف : لاتثريب عليكم اليوم ، ثم ، قال : الا كل دم و مال و ماءثرة فى الجاهلية فانه موضوع تحت قدمى الا سدانة البيت و سقاية الحاج فانهما مدودتان الى اهليهما
263- تاريخ طبرى ، ج 2، ص 332: فلما فرغ رسول الله من بيعة الرجال بايع النساء و اجتمع اليه نساء من نساء قريش

نوشتن دیدگاه