122 «ثُمَّ اجْتَباهُ رَبُّهُ فَتابَ عَلَيْهِ وَ هَدى»

ترجمه  :
122. پس از خروج از بهشت برگزيد خداوند پروردگار آدم، آدم را. پس قبول فرمود توبه او را و هدايت نمود او را.
در مجلّد اول اين تفسير صفحه 502 در ذيل آيه شريفه (فَتَلَقّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ فَتابَ عَلَيْهِ) مفصلاً بيان شده مراجعه فرماييد .


تفسير :
[مراد از برگزيدگان وروش توبه‌پذيرى خداوند]
(ثُمَّ اجْتَباهُ رَبُّهُ) برگزيدگان خداوند براى رسالت و خلافت الله، انبيا هستند كه مى‌فرمايد: (إِنَّ اللهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً وَ آلَ إِبْراهِيمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَى الْعالَمِينَ) (1) و مراد از آل عمران، انبياى بنى اسرائيل، و از آل ابراهيم خاندان عصمت و طهارت است، و از عالمين جميع عوالم امكانيست.
(فَتابَ عَلَيْهِ) كلمه «تابَ» اگر متعدى به «الى» شود، فعل عبد است، مثل (إِنِّى تُبْتُ إِلَيْکَ) (2) و اگر متعدى به «على» شود، مثل همين آيه، فعل الهى است.
يعنى قبول توبه فرمود. و در باب توبه گفتيم كه وجوب توبه عقلى و ارشادى است. اِعمال مولويت در او نشده و الّا ترك توبه در هر آن يك معصيت مى‌شود و مليون‌ها معصيت است و منافى است با آيه شريفه (وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزى إِلّا مِثْلَها) (3) و اما قبول توبه بر خداوند، بعضى گفتند: وجوب عقلى دارد چون حَسَن است . لكن هر فعل حَسَنى تا تركش قبيح نباشد، بر خداوند واجب نيست، بعضى گفتند: چون وعده قبول داده و خلف وعده قبيح است، لذا واجب است (4) اين هم تمام نيست، زيرا وعده قبول، منوط به شرايطى است كه غالباً فاقد آن‌هاست و به عقيده ما قبولى توبه از راه تفضّل است، چنانچه تمام نِعَمِ الهيه دنيويّه و اخرويّه نسبت به بندگان صالح از راه تفضّل است. فقط بنده بايد قابليّت تفضّل داشته باشد؛ به اندازه قابليّت تفضّل مى‌شود.
(وَ هَدى)؛ آدم را هدايت فرمود، نخستين انبياى خود قرار داد، مقام رسالت به او عنايت فرمود، انبيا را از نسل او قرار داد و ساير تفضّلات و عنايات.

__________________________________________________

 1.  محققاًخداوندبرگزيدآدمونوحوآلابراهيموآلعمرانرابرتماماهلعالم. سورهآلعمران: آيه 33.
 2.  محققاًمنازتقصيراتمبهسوىتوتوبهمى‌كردم. سورهاحقاف : آيه 15.
 3.  وكسىكهگناهىمرتكبشد،پسجزادادهنمى‌شودمگربهمقدارگناهخود. سورهانعام :آيه 160.
 4.  تفسيرالتبيان: ج1،ص170.

نوشتن دیدگاه