124 «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِى فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَالْقِيامَةِ أَعْمى»

ترجمه  :
124. و كسى كه اِعراض كند از ياد آورى من، پس محقّقا از براى اوست زندگانى تنگ [و] سختى[و در روز قيامت او را نبيا محشو مى‌كنيم].

تفسير :
[هر كس از ياد خدا دل بگرداند، به زندگى سخت مبتلا مى‌شود]
(وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِى) «اِعراض» پشت پا زدن و قبول نكردن و زير بار نرفتن است . و «ذكر» دستورات الهى كه به توسط انبيا و كتب آسمانى و بالاخص قرآن مجيد و دين مقدس اسلام كه جامع‌ترين اديان و مشتمل بر جميع ما يحتاج انسان در امر دنيا و آخرت است كه حضرت رسالت (صلی الله علیه و آله و سلم) در خطبة الوداع فرمود :
«ما مِنْ شيءٍ يُقَرِّبُكُم إلى الجَنّةِ وُ يُبَعّدُكُم عَنِ النّارِ إلّا وَ قَدْ أمَرْتُكُم بِهِ وَ مَا مِنْ شَيءٍ يُبَعّدُكُم عنِ الجنّةِ وَ يُقَرِّبُكُم إلى النّارِ إلّا وَ قَدْ نَهَيْتُكُم عَنْهُ» (1).
و در قرآن مجيد مى‌فرمايد: (وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلّا فِى كِتابٍ مُبِينٍ) (2) و مى‌فرمايد: (وَ كُلَّ شَىْءٍ أَحْصَيْناهُ فِى إِمامٍ مُبِينٍ) (3).
(فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً) مبتلا مى‌شود به حرص و بخل و امساك و غرق دنيا مى‌شود و به كلّى از آخرت محروم مى‌گردد و فرصت و مجالى براى خود قرار نمى‌دهد و با اهل دنيا دايماً در زدوخورد است، به خلاف كسانى كه به دستورات دين رفتار مى‌كنند و به قناعت زندگانى مى‌كنند و راضى به مقادير [=تقديرات] الهى هستند و توكل بر خدا مى‌كنند و به امور آخرتى مى‌پردازند و به كمال راحتى طى مى‌كنند و سعادت دارَين را تحصيل مى‌كنند و دنيا در نظر آن‌ها مثل مردار گنديده است كه به دست آدم‌هاى پست افتاده. نظر كنيد. حالات ائمه طاهرين  : و صلحاى مومنين با حالات جَبابره و اَكاسره (4).

[اعراض كنندگان از ياد خدا، نابينا محشور مى‌شوند]
(وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى) و «محشور» مى‌كنيم او را روز قيامت كور، چون روز قيامت (يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِرُ) (5) است. جميع بواطن ظاهر مى‌شود. متكبّركبرش ظاهر مى‌شود، فاسق فسق او نمايان مى‌شود، كافر كفرش بارز مى‌شود و هكذا چيزى از صفات و افعال و عقايد او مخفى و پنهان نيست، و نيز مكرر اشاره شده كه همين نحو كه از براى بدن قواى ظاهريه مثل باصره سامعه، لامسه، ذائقه، شامّه و قواى باطنيّه، مثل شهويّه، غضبيّه، وهميّه، عقليّه، مُتَخَيّله، مُتَفَكّره، مُتَصَرّفه، مُتَصَوّره هست، از براى روح انسانى كه تعبير به قلب مى‌كنيم، همين نحو قوى است و چون روز قيامت تمام اين قوا ظاهر مى‌شود، اگر قلب قوه باصره نداشته و كور بوده، حقايق ايمان را درك نمى‌كرد. كورى آن ظاهر مى‌شود. اگر طعم ايمان و عبادات را نمى‌چشيده، اگر فرمايشات انبيا و دُعات دين (6) را نمى‌شنيده، اگر بوى حقيقت به مشامش نرسيده، آثارش نمايان مى‌شود. كور و كر و لال، وارد صحراى محشر مى‌شود، لذا مى‌فرمايد: (صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لا يَرْجِعُونَ) (7)، (فَهُمْ لا يَعْقِلُونَ) (8)، (صُمٌّ وَ بُكْمٌ فِى الظُّلُماتِ) (9)، لذا مى‌فرمايد: (وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى) كور بوده به همان نحو محشور شده.

تنبيه :
انسان عوالمى دارد و منازلى كه بايد طى كند: ظَهر آبا (10)، رحم امّهات، عالم دنيا و عالم آخرت و فقط در عالم دنيا اين چهار روزه زندگانى دنيوى مى‌تواند تغيير صفات و اخلاق و تحصيل عقايد و اعمال صالحه و تكميل اخلاق حميده كند، لذا دار تكليف است و ارسال رسل و انزال كتب و جعل احكام براى همين عالم است از اين جهت فرمودند :
«إذا ماتَ ابنُ آدَمَ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ» (11).
اگر كوركورانه در اين عالم مَشى كرد و اِعراض از ذكر الهى نمود و اعتنا به دين و عقايد و احكام آن نكرد به همين نحو دايماً باقى است.

________________________________________________

 1.  هيچ چيزى شما را به بهشت نزديك و ازجهنم  دور نمى‌كند، مگرآنكه [انجام دادن آن را]به شما دستور دادم وهيچ چيزى شما را از بهشت دور و به جهنم نزديك نمى‌كند ، مگر آنكه شما را از [انجام دادن] آن نهى كردم . كافى: ج2،ص74،ح2؛بحارالأنوار: ج67،ص96،ح3؛وسائل الشيعة : ج17،ب12،ص45 ومستدرك الوسائل : ج13،ب10،ص27،ح1.
 2.  و هيچ تر و خشكى نيست ، مگر اينكه در كتاب روشن و واضح موجود است. سوره انعام :آيه 59.
 3.  وهرچيزى را در امام روشنگر گرد آورى كرده‌ايم. سوره يس: آيه 12.
 4.  سلاطين متكبر.
 5.  آنروزكه همه كارهاى پنهانى فاش وآشكار شود. سورهطارق : آيه 9.
 6.  دعوت كنندگان به دين؛ مبلغان .
 7.  اين‌ها لال وكر وكورند وبه جانب حق برنمى ‌گردند. سوره بقره: آيه 18.
 8.  پس اين‌ها تعقل نمى‌كنند. سوره بقره : آيه 171.
 9.  كر و لال هستند در تاريكى‌ها. سوره انعام : آيه 39.
 10.  پشت پدران.
 11.  آنگاه كه آدمى بميرد ، عملش نيز پايان پذيرد. جامعالأخبار : ص105؛عوالى للالى: ج1،ص 97 ومستدرك الوسائل : ج12،ب15،ص230،ح6. البته ادامه اين حديث چنين است :«إلّامن ثلاث ، صدقةجارية أوعلم ينتفع بهأ و ولد صالح يدعو له؛ مگر از سه چيز: اول ، صدقه‌اى كه بعد ازمردن او مورد استفاده مردم باشد. دوم ، علمى كه بعد از او مردم از آن استفاده كنند. سوم، فرزند صالحى كه براى او دعاكند».

نوشتن دیدگاه