84 «وَ يَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً ثُمَّ لا يُوْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ »
 
ترجمه  :
84. و روزى كه مبعوث مى‌كنيم از هر امتى شهيدى را پس از آن اذن داده نمى‌شود از براى كسانى كه كافر شدند و قبول نمى‌شود از آن‌ها تقاضاى رجوع را در دنيا.
 
تفسير :
[انبيا و اوصيا گواهان بر امت‌هاى خويشند]
(وَ يَوْمَ نَبْعَثُ)، يعنى روز قيامت كه تمام جن و انس محشور مى‌شوند ما مبعوث مى كنيم (مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً) از هر امتى و طايفه‌اى و اهل زمانى يك نفر شاهد كه شهادت مى‌دهد بر كردار و افعال آن امت و در جاى ديگر مى‌فرمايد در چند آيه بعد: (وَ يَوْمَ نَبْعَثُ فِى كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِکَ شَهِيداً عَلى هوُلاءِ) (1)  و مراد انبيا و اوصيا هستند هر كدام نسبت به اهل زمان خود، چنانچه در زيارت جامعه در دو مورد دارد در حق ائمه هدى : : «وشهداء على خلقه» «وشهداء دار الفناء» (2) .
  و در اخبار بسيارى در تفسير همين آيه و آيه بعد كه فرمودند :
«لكلّ زمان واُمة إمام نبعث كل اُمة مع إمامها» (3) .
و در سوره بنى اسرائيل [إسراء] مى‌فرمايد: (يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ) (4) و نظر به اينكه درباره شهادت حس معتبر است به خصوص در مقام حكومت كه در خبر است از حضرت رسالت كه اشاره به خورشيد نمود و فرمود :
«على مثل هذا تشهد» (5)  و در باب شهادت به زنا دارد :
  «كالميل في المكحلة» (6) .

[پيامبران و امامان : در همه جا حاضر و ناظر اعمالند]
پس از اين آيات و اخبار استفاده مى‌شود كه پيغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار انوار مقدسه آن‌ها و ارواح مطهره آن‌ها همه جا حاضر و ناظر هستند و تمام اعمال و گفتار و كردار ما را مشاهده مى‌كنند مى‌بينند و مى‌شنوند و اين مرتبه، فوق مقام علم است كه عالم به جميع ما كان و ما يكون باشند، زيرا در شهادت حس معتبر است شهادت علمى كافى نيست بلكه در مفهوم شهادت حضور معتبر است مقابل غايب. (ثُمَّ لا يُوْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا) اجازه تكلم به كفار داده نمى‌شود، چنانچه مى‌فرمايد: (الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلى أَفْواهِهِمْ) (7)  و نيز مى‌فرمايد: (قالَ اخْسَوُا فِيها وَ لا تُكَلِّمُونِ) (8) ، بلكه از اين جمله استفاده مى‌شود كه قدرت بر تكلم ندارند، زيرا هيچ امرى بدون اذن الهى ممكن نيست وقوع پيدا كند: (ما قَطَعْتُمْ مِنْ لِينَةٍ أَوْ تَرَكْتُمُوها قائِمَةً عَلى أُصُولِها فَبِإِذْنِ اللهِ) (9) .
 (وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ) «استعتاب» تقاضاى اقاله و رجوع است و كفار هر چه تقاضاى رجوع كنند پذيرفته نمى‌شود، چنانچه در بسيارى از آيات اشاره به اين موضوع دارد مثل (قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّى أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ كَلّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها) (10)  الآية و مثل (وَ لَوْ تَرى إِذْ وُقِفُوا عَلَى النّارِ فَقالُوا يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ   بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُوْمِنِينَ * بَلْ بَدا لَهُمْ ما كانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ) (11)  و غير اين‌ها از آيات شريفه.
   
_______________________________________________________________________

   1.  شما شاهد بر مردم و شاهدان در دنيا هستيد. بصائر الدرجات: ص103؛ عيون اخبار الرضا(علیه السلام) :ج2، ص306، ح1؛ كافى: ج1، ص191؛ كمال الدين و تمام النعمة: ص240؛ هدية الزائرين وبهجة الناظرين: ص375؛ المزار: ص249 و بحار الأنوار: ج97، ص344.
   2.  در هر زمان و براى هر امتى، امام و پيشوايى وجود دارد كه هر امت را با امام خود محشورمى‌كنيم. تفسير قمى: ج1، ص390؛ تفسير مجمع البيان: ج6، ص584 و بحار الأنوار: ج7،ص308.
   3.  روزى كه مى‌خوانيم هر اُناسى[مردمى] را با پيشوايان آن‌ها. سوره إسراء: آيه 71.
   4.  به امرى مانند اين خورشيد شهادت بده. المبسوط: ج8، ص180 و مستدرك الوسائل :ج17، ص423. در مبسوط به اين صورت: «على مثل هذا فاشهد أودع؛ به مانند اينشهادت بده يا ترك كن» آمده است.
   5.  همچون ميله در سُرمه‌دان. كافى: ج7، ص184، ح4 و تهذيب الأحكام: ج10، ص2.
   6.  در روز قيامت مهرى زنيم بر دهان آن‌ها. سوره يس: آيه 65.
   7.  خدا مى‌فرمايد: دور شويد در آتش، و ديگر با من تكلم نكنيد. سوره مومنون : آيه 108.
   8.  آنچه قطع مى‌كنيد از درخت خرما يا وامى‌گذاريد ايستاده بر ريشه‌هاى آن‌ها پس به اذن خداى متعال است. سوره حشر: آيه 5.
   9.  گويد: پروردگار من! مرا برگردان به دنيا، اميد است من عمل صالحى به جا آورم در آنچه ترك كردم. نه چنين است هرگز برگشتن ندارى اين كلمه‌اى است كه او مى‌گويد. سوره مومنون : آيات 99 ـ 100.
  10.  و اگر مى‌ديدى هنگامى كه اين‌ها واقف شدند بر آتش پس گفتند: اى كاش ما برمى‌گشتيم و تكذيب نمى‌كرديم به آيات پروردگارمان و مى‌بوديم از مؤمنين. بلكه ظاهر مى‌شود براى آن‌ها آنچه بودند مخفى كرده بودند از قبل و اگر برگردند به دنيا هرآينه عود مى‌دهند همان را كه نهى شده بودند از او، اين‌ها هرآينه دروغگويانند. سوره انعام: آيات 27 ـ 28.
  11.  ترازوى اعمال آن‌ها سنگين است (عمل نيك آن‌ها زياد است).

نوشتن دیدگاه