پرسش. دین و آيين پدر حضرت على(ع) چه بوده است ؟
از روايات و منابع اسلامى استفاده مى‏شود كه حضرت ابوطالب و برادرش عبداللَّه و پدرشان عبدالمطلب (ع) در دوران عمرشان هيچ گاه بت نپرستيدند چرا كه جملگى خداپرست و بر دين حنيف حضرت ابراهيم (ع) بودند.( ر. ك: كمال‏الدين، شيخ صدوق، ج 1، ص 175- 74، ح 31 و 32، دارالكتب الاسلاميه ؛الخرائج و الجرائح، قطب‏الدين راوندى، ج 3، ص 1057، ح 10، مؤسسه امام مهدى، قم)
زمانى كه پيامبر گرامى اسلام (ص) به پيامبرى مبعوث شد، ابوطالب (ع) به دين اسلام ايمان آورد، ولى براى اين كه بتواند از پيامبر حمايت كند، اسلام خود را اظهار نمى‏كرد چرا كه در آن جامعه، تعصب خويشاوندى حاكم بود، و ابوطالب عنوان خويشاوندى را پوشش ظاهرى جهت حمايت از آن حضرت قرار داده بود.( روضه الواعظين، محمد بن حسن فتال نيشابورى، ج 1، ص 139- 138، انتشارات رضى قم ؛تفسير مجمع البيان، طبرسى، ج 4، ص 31 و ج 7، ص 448، ذيل آيه 26 انعام و 56 قصص، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات بيروت ؛شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 14، ص 65،چاپ كتابخانه آيت اللَّه مرعشى).
امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «ابوطالب همچون اصحاب كهف بود كه ايمان خود را پنهان مى‏داشتند و تظاهر به شرك مى‏كردند و خداوند به آنها دو پاداش داد».( شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 14، ص 70، چاپ كتابخانه آيت اللَّه مرعشى؛ كافى، كلينى، ج 1، ص 448، ح 28، دارالكتب الاسلاميه ، «ممكن است آن دو پاداش، يكى جهت ايمان آنها باشد، و ديگرى به جهت حالت خوف، اضطرار و تقيه كه به آن مبتلا بودند».)
شواهد و دلايل فراوانى از شيعه و اهل سنت نقل شده كه نشانگر ايمان و اعتقاد ابوطالب (ع) به آيين اسلام و نبوت حضرت محمد (ص) است. ما در اين مقام تنها به ذكر چند نمونه از اين شواهد اكتفا مى‏كنيم:
الف) اشعار و سخنان او
اشعار و سخنان فراوانى از ابوطالب (ع) به دست ما رسيده كه در تعدادى از آنها به صراحت از نبوت پيامبر اسلام (ص) و حقانيت او ياد كرده است و اين خود گواه روشنى بر ايمان و اعتقاد او به اسلام است، یک نمونه از اشعار ایشان اینگونه است:
لَقَدْ أَكْرَمَ اللَّهُ النبِى مُحَمدا فأَكرَمُ خَلْقِ اللَّهِ فِى النّاسِ أَحْمَدُ
وَ شَق لَهُ مِنِ اسْمِهِ لِيُجِلهُ فَذُو الْعَرْشِ مَحمُود وَ هذا مُحَمد
خداى بزرگ، پيامبر خود محمد را گرامى داشت. بر اين اساس گرامى‏ترين آفريده خدا احمد است. خداوند نام پيامبر را از نام خود برگرفت تا از مقام وى تجليل نمايد. پس پروردگار صاحب عرش محمود (ستوده) و پيامبر او احمد (بسيار ستايشگر) است. (شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 14، ص 78 ؛تاريخ مدينه دمشق، ابن عساكر، ج 3، ص 32، دارالفكر 1415 ه ق؛البدايه و النهايه، ابن كثير، ج 2، ص 325، داراحياء التراث العربى، بيروت 1408 ه ق ؛تاريخ الخميس، ج 1، ص 254؛ الغدير، علامه امينى، ج 7، ص 335- 331.)
ب) حمايت‏هاى بى‏دريغ ابوطالب از پيامبر (ص)
همه تاريخ‏نگاران مشهور اسلامى، فداكارى‏هاى بى‏نظير و حمايت‏هاى سرنوشت ساز ابوطالب را از ساحت مقدس رسول خدا (ص) را يادآور شده‏اند كه اين خود دليلى روشن بر ايمان محكم اوست.
ابوطالب براى حمايت از اسلام و حراست از پيامبر (ص) سه سال آوارگى و زندگى در شعب ابوطالب به همراه رسول خدا را بر رياست قريش ترجيح داد و تا پايان محاصره اقتصادى مسلمانان در كنار ايشان باقى ماند و همه مشكلات را در آن شرايط طاقت‏فرسا تحمل كرد.( ر. ك: سيره حلبى، ج 1، ص 113، داراحياءالتراث العربى، بيروت ؛تاريخ الخميس، ج 1، ص 253، دارصادر، بيروت ،سيره النبى، ابن هشام، ج 1، ص 193، دارالفكر، بيروت ؛شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 14، ص 52، چاپ كتابخانه آيت اللَّه مرعشى نجفى ).
ج) محبت رسول خدا (ص) نسبت به ابوطالب
رسول خدا (ص) در مناسبت‏هاى گوناگون از عموى خود، ابوطالب، تجليل مى‏كرد (شرح نهج‏البلاغه، همان، ص 70) و دوستى خويش را نسبت به او ابراز مى‏داشت. حلبى در سيره خود از رسول خدا (ص) چنين روايت مى‏كند: «ما نالت قريش منّى شيئا أكرهه (اى أشد الكراهه) حتّى مات أبوطالب»(سيره حلبى، ج 1، ص 353،) داراحياء التراث العربى، بيروت) «تا ابوطالب زنده بود، كفار قريش نتوانستند به من آزار سختى رسانند.»
محبت پيامبر گرامى اسلام (ص) به ابوطالب گواه روشنى است بر ايمان محكم اوست زيرا رسول خدا (ص) بنا بر نصّ آيات قرآن، تنها مؤمنان را دوست مى‏دارد و نسبت به كافران و مشركان سخت‏گير مى‏باشد: «مُحمدرَسُولُ اللَّهِ وَ الذيِنَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الكُفارِ رُحَماءُ بَيْنَهُمْ»( سوره فتح، آيه 29) محمد، پيامبر خدا، و كسانى كه با وى هستند با كافران سخت‏گير و با همديگر مهربانند.
د) گواهى صحابه رسول خدا (ص)
گروهى از صحابه پيامبر (ص) بر ايمان راستين ابوطالب گواهى داده‏اند. ابوذر غفارى درباره ابوطالب چنين مى‏گويد: «و اللَّه الذى لا إله الّا هو ما مات أبوطالب رضى اللَّه عنه حتّى أسلم»( الغدير، علامه امينى، ج 7، ص 398، ح 36، دارالكتب العربى بيروت ؛شرح الأخبار، النعمان بن محمد التميمى المغربى، ج 2، ص 298، مؤسسه النشر الاسلامى) «سوگند به خداوندى كه جز او خدايى نيست، ابوطالب از دنيا نرفت مگر اين كه اسلام را اختيار نمود.»
از ابن عباس و ابوبكر بن ابى قحافه نيز با سندهاى فراوانى چنين روايت شده است: «ابوطالب از دنيا نرفت مگر اين كه كه گفت: «لاإله‏الّااللَّه محمدا رسول اللَّه»( الغدير، علامه امينى، ج 7، ص 369، دارالكتب العربى، بيروت، 1378 ه ق ؛شرح نهج‏البلاغه، ابن ابى الحديد، ج 14، ص 71، چاپ كتابخانه آيت اللَّه مرعشى).
منكران ايمان ابوطالب انگيزه تمام تلاش‏هاى او را انگيزه خويشاوندى آن جناب مى‏دانند در صورتى كه پيوند خويشاوندى هرگز نمى‏تواند محرك انسان براى اين گونه فداكارى‏هاى طاقت‏فرسا و استقبال از خطرهاى گوناگون باشد، اين گونه فداكارى‏ها هميشه پشتوانه ايمانى و اعتقادى والايى لازم دارد. اگر انگيزه ابوطالب تنها پيوند خويشاوندى بود، چرا عموهاى ديگر پيامبر، مانند عباس و ابولهب چنين كارى نمى‏كردند. آنان كه كوشيده‏اند كفر ابوطالب را اثبات كنند، گرايش‏هاى تعصب‏آميز و انگيزه‏هاى سياسى داشته‏اند.
اصحاب بزرگ پيامبر كه بعدها رقيبان سياسى على (ع) گشتند، عموماً هم خود و هم پدرانشان سابقه بت‏پرستى داشتند و تنها على (ع) بود كه سابقه بت‏پرستى نداشت و از كوچكى در مكتب پيامبر با يكتاپرستى پرورش يافته بود. كسانى كه مى‏خواستند از مقام على (ع) بكاهند و شأن والاى او را پايين بياورند تا با ديگران يكسان شود، ناگزير تلاش كردند كفر پدر او را اثبات كنند.
در واقع ابوطالب (ع) جرمى جز اين ندارد كه پدر على (ع) است، و اگر فرزندى همچون على (ع) نداشت، چنين تهمتى به او نمى‏زنند. در اين گونه حق‏كشى‏ها، تلاش‏هاى امويان و عباسيان را نيز نبايد ناديده گرفت زيرا اجداد هيچ كدام از آنها در رتبه على (ع) نبودند و سابقه او را در اسلام نداشتند از اين‏رو كوشيدند كفر پدر او را اثبات كنند تا از اين طريق مقام او را پايين بياورند.

نوشتن دیدگاه