ƒ129 «وَ تَتَّخِذُونَ مَصانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ»
 
ترجمه :
129. و اتخاذ مى‌كنيد بناهايى به اميد و خيال اينكه هميشه در آن‌ها سكونت پيدا مى‌كنيد؟
 
تفسير :
[فراموشى مرگ دليل دلبستگى به دنيا]
از اميرالمؤمنين  (علیه السّلام) است، فرمود :
«لِدُوا لِلمَوتِ، و ابنُوا لِلخَرابِ»[1] .
انسان از همان ساعت كه متولد مى‌شود رو به مرگ مى‌رود. هر چه از عمر بگذرد به مرگ نزديكتر مى‌شود و بنا از همان روزى كه ساخته مى‌شود رو به خرابى مى‌رود [و] هر چه بگذرد به خرابى نزديكتر مى‌شود، مخصوصاً امروز چه بناهاى محكم از سيمان و آجر و تير آهن و سنگ ساختمان مى‌كنند گويا هزار سال در دنيا زيست مى‌كنند كه اين عمارات براى آن‌ها باقى بمانند. اگر بگويى كه اين‌ها براى فرزندان و اعقاب خود ساختمان مى‌كنند، مى‌گوييم بدانيد كه در اعقاب شما اين عمارات دِمُدِه[2]  مى‌شود و طرز مد آن روز ساختمان مى‌كنند، چنانچه عماراتى كه پدران شما ساخته‌اند درهم مى‌كوبيد و به مُد امروز بنا مى‌كنيد. اگر عقل و شعور داشتيم براى سراى باقى ساختمان مى‌كرديم، چنانچه در خبر است كه ملائكه هستند براى مؤمنين [كه] هر چه عبادت كنند،[آن ملائكه] در بهشت براى آن‌ها ساختمان مى‌كنند. ما دنيا را آباد مى‌كنيم و آخرت را خراب. عوض اينكه درخت ايمان را آبيارى كنيم و تربيت كنيم تا رشد پيدا كند و از ميوه‌هاى او در دنيا و آخرت بهره بردارى كنيم، تيشه به دست گرفته به ريشه اسلام مى‌زنيم.
(وَتَتَّخِذُونَ مَصانِعَ) جمع مصنعة است به معناى ابنيه و گذشت كه عاد بناهاى بسيارى بنا مى‌كردند ما زاد احتياجات خود.
(لَعَلَّكُمْ) «لَعَلّ» از براى ترجّى است، يعنى اميد داريد (تَخْلُدُونَ) كه هميشه در دنيا باشيد و اصلاً مرگ دامن شما را نمى‌گيرد و حال اينكه (فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ)[3]  و تعبير به «ساعة» از باب مثال است  و إلّا آنى مهلت نيست.
 
[علت باز يا بسته بودن چشم انسان‌ها هنگام مرگ]
از معصوم(علیه السلام) سؤال كردند: بعضى از اموات را مى‌بينيم چشم آن‌ها باز است و بعضى بر هم است، كدام يك علامت سعادت و شقاوت است؟ حضرت فرمود : آنكه چشمش باز است موقعى كه اجل آمد چشمش باز بود، مهلت نداشت كه چشم بر هم گذارد و آنكه چشمش بر هم است موقعى كه اجل آمد چشمش بر هم بود، مهلت نداشت چشم باز كند. ولى عوام مى‌گويند آن‌كه چشمش باز است، چشمش به دنيا و مال و منال است و آن‌كه چشمش بسته است صرف‌نظر كرده از دنيا.

__________________________________________________________

[1] .  بزاييد براى مُردن وبسازيد براى خراب شدن. نهج البلاغة: ص682، حكمت 132؛خصائص الائمة: ص 103 و بحار الأنوار: ج14، ص96، ضمن ح3.
[2] .  دِمُدِه: آنچه ديگر متداول نباشد؛ از مُد افتاده.
[3] .  پس چون اجلشان فرا رسد نه مى‌توانند ساعتى آن را پس اندازند و نه پيش. سوره اعراف :آيه 34.

نوشتن دیدگاه