89 «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ»     
 
ترجمه :
89. كسى كه بيايد به عمل نيك يعنى افعالش نيك و حسن باشد، پس از براى اوست بهتر از آن حسنه و اين‌ها در قيامت از فزع[1]  قيامت ايمن هستند.
 
تفسير :
[معناى حسنه]
(مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ)، بعضى گفتند: مراد از «حسنه» توحيد و اخلاص است[2] ، بعضى گفتند: ايمان است[3]  و اخبار بسيارى داريم بالغ بر پانزده حديث از پيغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اميرالمؤمنين و حضرت صادق (علیهما السلام) [كه] تفسير فرمودند به ولايت و حب اهل بيت و «سيئه» را به انكار ولايت و بغض اهل بيت[4]  و مكرر گفته‌ايم كه اخبار وارده در تفاسير نوعاً بيان مصداق اتم مى‌كند و منافى با عموم و اطلاق آيه نيست، لذا مى‌گوييم الف و لام حسنه الف و لام جنس است شامل جميع حسنات مى‌شود از عقايد حقه و اخلاق فاضله و اعمال صالحه، لكن مشروط شرايط صحت و خالى از موانع [قبولى] آن [باشد] مثلاً اگر نماز تام الاجزاء نباشد يا فاقد بعض شرايط باشد يا داراى بعض موانع، باطل و عاطل است و اگر صدق سيئه بر آن نكند يقيناً حسنه نيست، لذا مى‌گوييم جميع عبادات صحتش مربوط به ايمان است. غير مؤمن هر كه باشد و هر چه باشد مشمول (وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً)[5]  مى‌شود و ايمان مركب ارتباطيتش جميع  عقايد حقه را لازم دارد كه اگر فاقد يكى از آن‌ها باشد ايمان نيست، بلكه اگر يكى از ضروريات دين يا مذهب را منكر شود يا بدعتى در دين بگذارد يا به يكى از مقدسات دينى اهانت كند، از ايمان خارج مى‌شود و اين است مفاد اخبار كه تعبير به ولايت و حب اهل بيت شده.
 
[در بيان انواع بشارات به مؤمنين]
(فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها) بشاراتى كه در قرآن و اخبار براى مؤمنين است و براى هر يك از عبادات، واجبات و مندوبات و از براى هر يك از اخلاق فاضله چندين هزار است (وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ) حين رحلت بشارتش مى‌دهند؛ در قبر بشارت دارد؛ از قبر بيرون آيد بشارت دارد؛ در طرف راست صحراى محشر مى‌رود پاى منبر وسيله[6] ؛ زير لواى حمد[7] ، نامه او را به دست راستش  مى‌دهند[8] ، فرياد مى‌زنند: (هاوُمُ اقْرَوُا كِتابِيَهْ)[9]  بالاخص اگر مقرون به عمل   صالح و تقوا باشد كه مى‌فرمايد: (إلّا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُولئِکَ لَهُمْ جَزاءُ الضِّعْفِ بِما عَمِلُوا وَ هُمْ فِى الْغُرُفاتِ آمِنُونَ)[10] ، (وَ لَوْ أَنَّهُمْ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِنْ  عِنْدِ اللهِ خَيْرٌ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ)[11]  و غير اين‌ها از آيات.

______________________________________________________________________________________

[1] .   فزع: هراس.
[2] .  تفسير البغوى: ج3، ص432؛ تفسير التبيان: ج8، ص124 و مجمع البيان: ج7، ص370.
[3] .  تفسير السمرقندى: ج1، ص516.
[4] .  كافى: ج1، ص185، ح14؛ تفسير فرات كوفى: ص140؛ امالى طوسى: ص417؛مجمع البيان: ج7، ص371؛ تأويل الآيات: ج1، ص410، ح17 و ر. ك: تفسير البرهان: ج6،ص41 ـ 46.
[5] .  و به هرگونه كارى كه كرده‌اند مى‌پردازيم و آن را چون گردى پراكنده مى‌سازيم. سوره فرقان: آيه 23.
[6] .  منبر الوسيله: درجه‌اى از درجات است كه در روز قيامت خداوند آن را به پيامبراكرم (صلی الله علیه و آله و سّلم) عطا مى‌كند. اين وسيله اينقدر درخشندگى دارد كه درجات تمام انبيا وصدّيقان وشهدا در برابر آن نمود وروشنى ندارد، يعنى مقام پيامبر مانند ماه در برابر ستارگان است . براى آگاهى بيشتر در مورد منبر وسيله حديث مفصلى در بصائر الدرجات: ص436؛علل الشرائع: ج1، ص196، ح6 و تفسير قمى: ج2، ص300 ذكر شده، به اين منابع رجوع فرماييد.
[7] .  ر. ك: همين تفسير: ج14، ص405.
[8] .  ر. ك: كافى: ج10، ص429، ح83؛ من لا يحضره الفقيه: ج1، ص133، ح353؛ تفسيرالسمعانى: ج5، ص50؛ بحار الأنوار:  ج58، ص192، ح63 و مستدرك الوسائل: ج2،ص296، ح10.
[9] .  بياييد و كتابم را بخوانيد. سوره حاقه: آيه 19.
[10] .  مگر كسانى كه ايمان آورده و كار شايسته كرده باشند پس براى آنان دوبرابر آنچه انجام داده‌اند پاداش است و آن‌ها در غرفه‌هاى بهشتى آسوده خاطر خواهند بود. سوره سبأ :آيه 37.
[11] .  اگر آن‌ها گرويده و پرهيزگارى كرده بودند قطعاً پاداشى كه از جانب خدا مى‌يافتند بهتربود اگر مى‌دانستند. سوره بقره: آيه 103.

نوشتن دیدگاه