خداوند متعال قرآن را فرو فرستاده و آن را بيان همه چيز قرار داده است. در اين كتاب، دانش پزشكى طى دو سه جمله آمده است : «كلوا و اشربوا و لا تسرفوا» . پس جاى شگفتى نيست كه دانايان به علوم قرآن يعنى ائمه اهل بيت، دانايان به طب و پزشكى هم باشند. بعلاوه آنان در بيان طبيعت اشياء و فوايد و مضار آنها و خواص مزاجها آنقدر مطلب گفته‏اند كه نشانگر اطلاعات گسترده آنها نسبت به اين دانش است .
يكى از دانشمندان گذشته كلمات امامان را در مورد طب گردآورى كرده و آن را «طب الائمه» ناميده و من گمان دارم اين كتاب از بين رفته است ؛
اما مجلسى در «بحارالانوار » و شيخ حر عاملى در «وسائل الشيعه» گاهگاهى از اين كتاب، حديث روايت كرده‏اند.
در علم و آگاهى امام صادق (ع) به علم طب و پزشكى ، كافى است مطالبى را كه او در رساله «توحيد مفضل» در بيان طبيعت اشياء و فوايد دواها و فيزيولوژى و شناخت وظايف الاعضاء كه موضوع علم تشريح است، فرموده ، در نظر بگيريم و نيز بحثى كه امام با پزشك هندى داشته و مناظره و گفتگوئى كه با او انجام داده، نشانه وسعت اطلاع و آگاهى امام ششم نسبت به علم پزشكى است .
سخنان امام در امور بهداشتى و پزشكى در لابه‏لاى كتب حديثى پخش است و گاهى امام مطالبى را فرموده كه تازه دانش پزشكى به آنها دست يافته است و اگر نويسنده‏اى بخواهد در اين زمينه كتابى تأليف كند و در آن مطالبى را كه امام طى آنها خواص و فوايد اشياء را مطرح كرده و درمان انواع دردها و بيماريها را ذكر فرموده است، گردآورد كاملاً كارى آسان و در عين حال ابتكارى خواهد بود.
از جمله مطالبى كه امام در مورد بهداشت و طبابت بيان كرده و دانش جديد پزشكى از برخى از آنها پرده برداشته ، مطالبى است كه امام درباره درمان تب بوسيله شستشوى با آب بيان فرموده است . هنگامى كه شخصى راجع به تب با آن حضرت صحبت مى كند، امام در پاسخ مى فرمايد كه ما خانواده با ريختن آب سرد بر بدنمان تب را معالجه مى‏كنيم.
و در مورد شستن ميوه پيش از خوردن فرمود:
ان لكل ثمرة سمّاً فاذا اوتيتم بها فامسوها الماء و اغمسوها فى الماء.12
روى هر ميوه‏اى ممكن است سمى (ميكرب ) باشد . پس هر موقع خواستيد ميوه‏اى را تناول كنيد، آب روى آن باز كنيد و آن را در ميان آب بگذاريد.
كه اصولاً بكار بردن دو كلمه «مس» و «غمس» خالى از نكته نيست .

- پاورقی -

 12- در اين زمينه نگاه كنيد به كتاب «اطعمه و اشربه» از وسائل الشيعه ، ج 17، طبع جديد «مترجم».

نوشتن دیدگاه