44 «وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الْغَرْبِىِّ إِذْ قَضَيْنا إِلى مُوسَى الاَْمْرَ وَ ما كُنْتَ مِنَ الشّاهِدِينَ»
 
ترجمه :
44. و نبودى به طرف غربى زمانى كه حكم فرموديم به موسى امر را و نبودى از شاهدين كه به حس مشاهده كنى[1] .
 
تفسير :
[خبر دادن از اُمَمِ پيشين، يكى از دلايل معجزه بودن قرآن]
در بعض اخبار دارد كه مراد از «امر» وصايت يوشع بن نون بوده[2]  كه هر  پيغمبرى را كه من مى‌فرستادم وصى او را معيّن مى‌كردم و تعيين وصى به دست من است؛ يعنى تو هم يا رسول‌الله بايد وصى خود را معيّن كنى و در بعض آن‌ها دارد كه مراد ذهاب به سوى فرعون بوده[3] ، لكن ظاهراً مراد اين باشد كه قضاياى موسى را اگر تو بودى و مى‌ديدى و خبر مى‌دادى به امت، اين معجزه نبود ]و [مى‌گفتند خود ديده و خبر مى‌دهد، ولى فعلاً كه به بيانات قرآنى خبر مى‌دهى به آن‌ها از اين امور، اين خود يكى از معجزات است [چرا] كه [پيامبر] نبوده و نديده [اما]خبر از قضاياى موسى و همچنين ساير انبيا و اُمم آن‌ها مى‌دهد، چنانچه خبر از آينده و پيشآمدها مى‌دهد كه خداوند علم ماكان و مايكون را از اول خلقت تا خلود در آخرت مى‌دهد و اين خود معجزه بزرگى است، لذا مى‌فرمايد : (وَ ما كُنْتَ بِجانِبِ الْغَرْبِىِّ) تو كه نبودى به طرف غربى طور يا وادى ايمن (إِذْ قَضَيْنا إِلى مُوسَى الاَْمْرَ) دستوراتى كه به موسى داديم و تقاضاهايى كه موسى نمود، از ذهاب به سوى فرعون و فرعونيان و جعل برادرش هارون را به همراه او، نزول تورات و ساير قضايايى كه در اين قرآن مجيد به تو خبر داده‌ايم و آنچه به وحى خود بر تو بيان كرده‌ايم، مثل جعل وصى و ساير امورى كه براى موسى دستور داده‌ايم.
 
[سه معجزه جاويدان پيامبر (صلی الله علیه و آله و سّلم)]
(وَ ما كُنْتَ مِنَ الشّاهِدِينَ) و نبودى كه مشاهده كنى، پس از كجا به تمام خصوصيات او خبر مى‌دهى؟ جز از طريق وحى طريق ديگرى ندارى كه گفتيم معجزات صادره از حضرت رسالت بسيار بوده، لكن چند معجزه از معجزات باقيه است تا دامنه قيامت [كه]يكى همين قرآن مجيد است كه اگر امروز هم توانستند مثل آن را بياورند ما دست برمى‌داريم و يكى [هم] همين اخبار از گذشته و آينده و اوصياى خود و پيش‌آمدهاى آن‌ها و از دوره آخرالزمان كه بالعيان مشاهده شده و مى‌كنيم و يكى [ديگر از معجزات پيامبر] استحكام دستورات او كه تمام موافق حكمت و مصلحت است.

___________________________________________________________

[1] .  ترجمه ديگر: وچون امر پيامبرى را به موسى واگذاشتيم، تو در جانب غربىِ طور نبودى واز گواهان نيز نبودى.
[2] .  ر. ك: تفسير فرات كوفى: ص315، ح423؛ تأويل الآيات: ج1، ص416، ح7؛ تفسيرالبرهان: ج6، ص74، ح1 و بحار الأنوار: ج26، ص295، ح58.
[3] .  ر. ك: تفسير مقاتل بن سليمان: ج2، ص499؛ تفسير سمرقندى: ج2، ص610؛ مجمع البيان: ج7، ص400 و بحار الأنوار: ج13، ص325.

نوشتن دیدگاه