با توجه به شرايط جديد و دگرگونى كه در اوضاع عراق پيش آمده است و با توجه به اين كه عزم بر بازگشت امام تنها يك تغيير روش و انتخاب تاكتيك ديگرى در ستيز با حزب عثمانيه مى باشد، نهضت امام در هيچ شرايطى متوقف نمى شود.
از جانبى دشمن نيز امام را رها نمى سازد و همواره بر فشارهاى نظامى خود مى افزايد. اينك كه امام حسين عليه السلام تصميم بر تداوم نهضت دارد، هدف امام از تداوم نهضت چه مى تواند باشد، و براى رسيدن به اين اهداف با توجه به اين كه با باز گشت ام موافقت نمى شود چه راهى را در پيش ‍ مى گيرد؟
در مورد پرسش نخست مى توان گفت كه هدف اين مرحله از نهضت با مرحله نخست هيچ تفاوتى ندارد. انگيزه هاى مرحله دوم همان انگيزه هاى مرحله نخست است . يعنى استقرار دين الهى در جامعه و ساماندهى اجتماعى .
و البته با تداوم حاكميت حزب عثمانيه نيز اين هدف تامين نخواهد شد پس ‍ امام همام همان اهداف را دنبال مى نمايد. مى خواهد در قدوم اول سايه شوم حزب عثمانيه از سر امت اسلامى بر طرف شود، تا زمينه استقرار دين و ساماندهى اجتماعى پديدار شود. در عين حال تامين اين اهداف با مرحله اول اين تفاوت آشكار دارد كه در مرحله اول اقدام امام بر اين اساس ‍ بود كه راه اندازى يك جريان بزرگ اجتماعى و هماهنگى نيروهاى تشكل همسو. يعنى يك انقلاب فراگير مردمى عليه حاكميت حزب عثمانيه و سر نگونى اين حزب . اينك با دگرگون اوضاع اين اهداف از اين راه تامين نخواهند شد. زيرا تشكل همسو سخت سركوب شده و اسيب ديده است . در عين حال ايا راه و روش ديگرى براى تامين اين اهداف باقى مانده است ؟
به نظر مى رسد يك راه ديگر باقى است كه در اين فرصت و در اين مرحله از نهضت امام ان را انتخاب مى نمايد و ان راه مقامت تا شهادت خود و ياران سترگش مى باشد. اينك براى رسيدن به ان اهداف راه سرخ شهادت بايد هموار گردد. گرچه راه شهادت همانند راه و تاكتيك اول در فرصت اول سرنگونى حزب عثمانيه را سبب نشود، ليكن راه شهادت و جوشش خون سالار شهيدان در فرصتى ديگر باعث سقوط بنى اميه خواهد شد و سايه شوم و خطر دين زدايى آنان را از دين و امت اسلامى بر طرف خواهد ساخت و دين خدا را در جامعه مستقر و پايدار خواهد نمود. اينك بر اين نكته مى توان نگر افكند كه همان نقش كه چيره شدن جريان اجتماعى تشكل همسو بر حزب عثمانيه مى توانست ايفا نمايد اينكه همان نقش را خون به عهده خواهد گرفت . و اين كه كسى بگويد تاثير زنده بودن امام بيشتر از شهادت وى است و چگونه ممكن است زنده بودن فردى با رحلتش يكسان باشد! سخنى نا صواب خواهد بود زيرا نقش ايثار تا شهادت همان اثر را مى تواند داشته باشد كه ستيز و نبرد و چيره شدن به دشمن ان اثر را دارد.
به ديگر سخن در مبارزه با دشمن گاهى شمشير بر شمشير مقابل چيره مى شود و جريان را به اهداف خودش نايل مى نمايد. و گاهى خون بر شمشرمقابل پيروزى مى يابد و همان اهداف را تامين مى نمايد. مرحله اول نهضت امام حسين اگر اوضاع عراق و كوفه دگرگون نمى شد. بر اساس معيار نخست استوار مى بود . حال كه اوضاع دگرگون شده است اين پيروزى از راه دوم بدست خواهد آمد.
تامين اهداف گاهى با پيروزى شمشير و گاهى با پيروزى خون شكل مى گيرد. اگر نقش خون با نقش شمشير برابر مى كند و يا احيانا بر ان برترى دارد ان گاه تحليل روند نهضت امام حسين عليه السلام با مراحل متفاوتش و نيز با توجه با آگاهى هاى غيبى امام و پيش گويى هاى ساير معصومين از عاقبت نهضت هموار خواهد بود. زيرا هيچ نيازى نيست كه كسى در مورد آگاهى هاى امام از عاقبت نهضت ترديد كند. بلكه با يقين به اين كه حضرت آگاه از عاقبت نهضت بوده كه به شهادت پايان خواهد يافت مراحل نهضت را پديدار ساخته است . زيرا پايان سرخ با فرجام هر دو مرحله سازگار است اين كه در سخن رسول الله (ص ) يا امير المومنين آمده باشد كه حسين در كربلا شهيد خواهد شد، يا خود امام ابراز نموده باشد كه من شهيد مى شوم ، هم با سامان يافتن مرحله نخست همخوانى دارد و هم با مرحله دوم . يعنى اگر مرحله نخست پيش مى رفت و اوضاع عراق دگرگون نمى شد امام با دست يابى به نيروهاى تشكل همسو حزب عثمانيه را سر نگون و رهبرى جامعه را به عهده مى گرفت و ناهنجارى ها را هنجار بخشيده و دين الهى را در جامعه مستقر مى ساخت ، باز هم منافاتى نداشت كه امام در نهايت به گونه اى ديگر در همان سر زمين كربلا به شهادت برسد. آنگاه خودش و ساير معصومان نيز از اين فرجام نيك خبر داده باشند.
همان گونه كه شهيد شدن در كربلا با مرحله دوم نيز كاملا هماهنگ است كه امام با آگاهى به اين كه در كربلا شهيد خواهد شد. اينك كه اوضاع بر گشته است و تداوم راه مرحله اول ممكن نمى باشد. راه مرحله دوم را پيش ‍ مى گيرد و مى داند هم كه پايان اين مرحله به شهادت خواهد انجاميد. با اين تحليل آگاهى از شهادت با هيچ كدام از دو مرحله نهضت امام حسين عليه السلام نا ساز گارى ندارد بلكه با هر دو مرحله همخوانى دارد.
البته اين نكته نيز نبايد فراموش شود، همان گونه كه كسى بگويد امام از فرجام كار خودش خبر نداشت سخنى نا صواب به نظر مى رسد. و چه بسا توجيح غير صحيح برخى شواهد تاريخى و رواياتى نيز باشد. اين هم كه كسى بگويد حسين عليه السلام براى كشته شدن از مدينه بيرون آمده است اين نيز سخنى است كه بايد توضيح داده شود كه كشته شدن هدف نيست ، هدف استقرا دين است هدف اين است كه دين در جامعه پايدار شود و سايه شوم و خطرناك حاكميت حزب عثمانيه بر كنار گردد. ولو اين هدف از انتخاب راه شهادت فراهم گردد. و امام نيز از اين فرجام از پيش آگاهى داشته باشد.
اينك با توجه به اهداف مرحله دوم و با توجه به اين كه امام شهيدان اى اهداف را با گزينش شهادت تامين مى نمايد، بايد اين مطالب بررسى شود كه چه سپاه بزرگى امام و يارانش را محاصره نمود بودند، و عبيد الله اين سپاه بزرگ را چگونه و از كجا بسيج نمود كه شرايط را اين گونه دگرگون ساخت ؟ از جانب ديگر امام همام چگونه با انتخاب راه شهادت به اهداف خويش رسيد. اين ها محورهاى اصلى مرحله دوم نهضت حسينى عليه السلام را شكل مى دهد كه فرصت بررسى آنها اينك فراهم است .

نوشتن دیدگاه