اگر حقیقت روزه را می یافتیم دوست می داشتیم که سراسر سال، رمضان باشد. چرا که روزه ما را انسان تر (تثبیتا للاخلاص) و الهی تر (الصوم لی وانا اجزی به) می کند.درب های آسمان را به روی ما می گشاید. ما را آسمانی می کند. بلکه آسمانیان را همنشین ما می کند.
شگفتا که روزه کفاره گناه پدرمان آدم (علیه السلام) است در خوردن میوه ممنوعه ای است که او را از بهشت قرب راند و برای پاگسازی آثار آن میوه ممنوعه است که وضو و روزه وغسل و... تشریع شده است و همه به دنبال پاک کردن آدمیزادگان برای صعود و دخول به بهشت قرب الهی.درعین حال ،همین روزه با آثار دنیوی (صوموا تصحوا) و آخرتی باید ما را با مستمندان همدرد و همراه سازد و این همدردی با تجسم گرسنگی  و تشنگی قیامت باید ما را به تدارک آخرتی والاتر و نورانی تر راغب تر سازد.
عَنْ رَسُول اللهِ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - قالَ: لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ ما فِی رَمَضانَ لَوَدَّ أنْ یَکُونَ رَمَضانُ السَّنَةَ(بحارالانوار، ج 96، ص 346).
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اگر بنده  می دانست که در رمضان چیست، دوست می داشت که تمام سال، رمضان باشد.
عَنِ الامام الصَّادِقِ - عَلَیْهِ السَّلام - قالَ: الصُّومُ یُمِیتُ هَوی النَّفْسِ وَ شَهْوَتَ الطَّبْعِ وَ طَهارَةَ الْجوارِحِ وَ عِمارَةَ الظَّاهِرِ وَ الْباطِنِ وَ الشُّکْرَ عَلی النِّعَمِ وَ الْاِحْسانَ إلی الْفُقَراءِ وَ زِیادَةَ التَّضَرُّعِ وَ الْخُشُوعِ وَ الْبُکاءِ و حبل الالتجاء الى الله، و سبب انکسار الهمة، و تخفیف الحساب، و تضعیف الحسنات(مصباح الشریعه، مبحث صوم ؛ بحار الأنوار / ج 93 / ص 254).
امام صادق - علیه السلام - فرمود: روزه خواهش های نفسانی و طبیعت شهوانی را می کشد (تضعیف می کند) و موجب پاکی اعضای بدن و آبادانی ظاهر و باطن انسان و مایه شکر بر نعمت و احسان به فقراء و عامل افزایش تضرّع و خشوع و گریه (و ناله به درگاه پرودگار )است و همچنین سبب تمسّک و روی آوردن به ریسمان محکم الهی و فروکش کردن هموم و تخفیف در حساب و مضاعف گشتن حسنات است.
عَنِ النَّبِیِّ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - قالَ: أرْبَعَةٌ لا تُرَدُّ لَهُمْ دَعْوَةٌ وَ یُفْتَحُ لَهُمْ أبْوابُ السَّماءِ وَ یَصِیرُ إلی الْعَرْشِ: دُعاءُ الْوالِدِ لِوَلَدِهِ وَ الْمَظْلُومِ عَلی مَنْ ظَلَمَهُ، وَ الْمُعْتَمِرِ حَتّی یَرْجِعَ وَ الصَّائِمِ حتّی یَفْطُرَ(مرآة العقول، ج 12، ص173).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: چهار کس اند که دعای آنان رد نمی شود و درب های آسمان برای(پذیرش دعای) آنان گشوده و تا به عرش الهی راه می یابد: دعای پدر درباره فرزند، دعای مظلوم علیه ظالم، دعای زوّار خانه خدا تا باز گردد، و دعای شخص روزه دار تا افطار کند.
عَنِ الامام الْمُجْتَبی - عَلَیْهِ السَّلام - قالَ: سَئَلَ عالِمٌ یَهُودِیُّ عَنِ النَّبِیِّ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : لِأیِّ شَیْءٍ فَرَضَ اللهُ الصَّوْمَ عَلی اُمَّتِکَ بِالنَّهارِ ثَلاثِینَ یَوماً؟ وَ فَرَضَ اللهُ عَلی الْاُمَمِ أکْثَرُ مِنْ ذلکَ؟ فَقالَ النَّبِیِّ - صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه - : إنَّ آدَمَ لَمَّا أکَلَ مِنَ الشَّجَرَةِ بَقِیَ  فى بطنه ثلاثین یوما ففرض الله على ذریته ثلاثین یوما الجوع و العطش و الذین یأکلونه باللیل تفضل من الله علیهم و کذلک کان على آدم علیه السلام ففرض الله ذلک على امتی ثم تلا هذه الایة (کتب علیکم الصیام کما کتب على الذین من قبلکم لعلکم تتقون ایاما معدودات ) قال الیهودى صدقت یا محمد فما جزاء من صامها فقال النبى صلى الله علیه و آله ما من مؤ من یصوم شهر رمضان احتسابا الا اوجب الله تبارک و تعالى له سبع خصال اولها یذوب الحرام من جسده و الثانیة یقرب من رحمة الله عزوجل و الثالثة یکون قد کفر خطیئة ابیه آدم و الرابعة یهون الله علیه سکرات الموت و الخامسة امان من الجوع و العطش یوم القیامة و السادسة یعطیه الله براءة من النار و السابعة یطعمه الله من طیبات الجنة قال صدقت یامحمد( بحارالانوار، ج 96 ص 369).
امام حسن - علیه السلام - فرمود: جمعی از یهودیان به محضر پیامبر - صلی الله علیه و آله - حاضر شدند و عالم آنان پرسید: چرا خداوند متعال روزه سی روزه را برای امت شما واجب ساخت؟ و حال آن که بر دیگر امم بیشتر از این مقدار واجب بود؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:  آدم ، وقتی که از «میوه ممنوع» خورد، در شکم وی سی روز ماند و بر این اساس خداوند بر ذریّه او سی روز گرسنگی و تشنگی (روزه داری) را واجب گرداند و غذائی را که شب می خورند(نوعی)تفضُّل است و برای خود حضرت آدم نیز سی روز روزه واجب بوده است، پس خداوند این سی روز را برای امّت من نیز مقرر داشته است. سپس این آیه را تلاوت کرد: «... کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون أیاماً معدودات» . یهودی سخنان پیامبر را تصدیق کرد. و افزود: پاداش روزه این ماه چیست؟ پیامبر  صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ مؤمنی نیست که این ماه را به خاطر خدا روزه بدارد جز آن که خداوند، هفت چیز به وی عطا نماید:
-«حرام» را از بدن وی، ذوب سازد،
- او را به رحمت خدای عزوجل نزدیک سازد،
- کفاره گناه پدرش آدم گردد؛
- سکرات موت را بر او آسان گرداند،
- روزه را مایه امان از گرسنگی و تشنگی قیامت وی قرار دهد،
- برائت از آتش را به او عطا کند،
- از غذاهای بهشت، نصیب وی کند ،
یهودی (سخنان ایشان را تصدیق کرده) گفت: راست گفتی ای محمد.
عن ابى عبدالله علیه السلام قال قال رسول الله صلى الله علیه و آله لما اسرى بى الى السماء دخلت الجنة فراءیت قصرا من یاقوته حمراء یرى دخلها من خارجها و خارجها من داخلها من ضیائها و فیها بیتان در و زبرجد فقلت یا جبرئیل لمن هذا القصر فقال هذا لمن اطاب الکلام و ادام الصیام و اطعم الطعام و تجهد باللیل و الناس نیام فقال امیرالمومنین علیه السلام یا رسول الله فى امتک من یطیق هذا فقال ادن منى یا على فدنا منه فقال تدرى ما اطاب الکلام قال : الله و رسوله اعلم قال صلى الله علیه و آله من قال سبحان الله و الحمدلله و لااله الاالله و الله اکبر اتدرى ما ادام الصیام قال : الله ورسوله اعلم قال من صام رمضان ولم یفطر منه یوما وتدرى ما اطعام الطعام قال : الله و رسوله اعلم قال صلى الله علیه و آله من طلب لعیاله ما یکف به وجوههم الناس و تدرى ما لتجهد باللیل و الناس نیام قال : الله ورسوله اعلم قال صلى الله علیه و آله من لم ینم حتى یصلى العشاء الاخرة و یعنى بالناس نیام الیهود و النصارى فانهم ینامون فیما بینهما (بحارالانوار، ج 93، ص 168).
امام صادق علیه السلام مى فرماید: رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: هنگامى که شب به آسمان برده شدم ، داخل بهشت شدم  و قصرى دیدم از یاقوت سرخ ، که به سبب پرتو ی آن درونش از بیرون و بیرونش از درون دیده مى شد؛ دو اطاق در آن قصر بود، یکى از دُر (سفید) و دیگرى از زبرجد(سبز). پس گفتم : اى جبرئیل این قصر از کیست ؟ گفت : از آن کسى است که چهار خصلت داشته باشد:
- گفتارش پاکیزه و حق باشد؛
- همیشه روزه باشد؛
- به دیگران غذا دهد ؛
- شب به عبادت بپردازد، در حالى که مردم همه خواب باشند.
پس امیرالمؤمنین علیه السلام گفت: اى رسول خدا! آیا در امت شما کسى توانایى انجام چنین کارى را دارد؟ حضرت فرمود: نزدیک بیا یا على ! پس نزدیک آمد، پیامبر (ص)فرمود: آیا مى دانى منظور از گفتار پاکیزه چیست ؟ امیرالمؤمنین عرض کرد: خدا و رسول او داناترند. حضرت فرمود: منظور آن کسى است که بگوید سبحان الله و الحمدلله و لااله الاالله و الله اکبر؛ آیا مى دانى منظور از روزه همیشگى چیست ؟ امیرالمؤ منین فرمود: خدا و رسول او داناترند. حضرت فرمود: آن کسى است که تمام ماه رمضان را روزه بگیرد و حتى یک روز از آن را افطار نکند؛ ای على ! مى دانى منظور از غذا دادن به دیگران چیست ؟ حضرت فرمود: خدا و رسول او داناترند، پیامبر (ص) فرمود: آن کسى است که براى خانواده اش کارمی کند تا آبروى آنان را  نزد مردم حفظ کند. آیا مى دانى منظور از شب زنده دارى چیست ؟  حضرت در پاسخ گفت : خدا و رسول او داناترند. پیامبر فرمود: منظور کسى است که شب ها نخوابد تا این که نماز عشا را بخواند و مراد از مردم یهود ونصاری هستند که در این وقت خوابند.
سألت اباعبدالله علیه السلام عن علة الصیام قال اما العله فى الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر و ذلک لان الغنى لم یکن لیجد مس الجوع فیرحم لان الغنى لما اراد شیئا قدر علیه فارادا لله عزوجل ان یستوى بین خلقه و ان یذیق الغنى من الجوع و الالم لیرق على الضیعف فیرحم الجائع (بحارالانوار، ج 96 ص 371).
هشام بن حکم مى گوید:  از امام صادق علیه السلام از علت(تشریع) روزه پرسیدم ، فرمود: اما علت (تشریع)روزه این است که ثروتمند و مستمند با هم یکسان شوند، زیرا شخص متمکن و پولدار، هرگز احساس ‍ گرسنگى را درک نکرده تا بر شخص فقیر و بیچاره رحم کند. براى آن که هر وقت هر چه خواسته ، در اختیار او بوده است و رنج و سختى نکشیده ؛ پس خداى تعالى خواست به وسیله روزه بین بندگانش تساوى برقرار فرماید و به ثروتمند طعم و مزه گرسنگى را بچشاند و این درد را براى او واضح و ملموس کند؛ تا شاید دلش براى بیچارگان نرم شود و بر گرسنگان ترحم کند.
محمدهادی مؤذن جامی

نوشتن دیدگاه