47 «اسْتَجِيبُوا لِرَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِىَ يَوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللّه‏ِ ما لَكُمْ مِنْ مَلْجَإٍ يَوْمَئِذٍ وَ ما لَكُمْ مِنْ نَكِيرٍ»

ترجمه:
47. اجابت كنيد فرمايشات پروردگار خود را از پيش از آنكه بيايد روزى كه بازگشت
از براى او. نيست و نخورد هم ندارد. از پروردگار نيست از براى شما پناهگاهى در آن
روز و نيست كه بتوانيد انكار كنيد[1].
 
تفسير:
[لزوم اجابت خداوند قبل از برپايى قيامت]
«اسْتَجِيبُوا لِرَبِّكُمْ» خطاب به جميع افراد امت است از جنّ و انس تا دامنؤ
قيامت و استجابت بر پروردگار اجابت داعى الهى است، چنانچه مى‏فرمايد: از قول
مؤنين جنّ: «يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِىَ اللّه‏ِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُجِرْكُمْ مِنْ عَذابٍ
أَلِيمٍ * وَ مَنْ لا يُجِبْ داعِىَ اللّه‏ِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِى الْأَرْضِ وَ لَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءُ أُولئِكَ فِى
ضَلالٍ مُبِينٍ»[2] و داعى الى اللّه‏ پيغمبران و ائمؤ هدا و علماى اعلام و وعاظ و ساير
دعات الهيه‏اند و اجابت آن‏ها قبول فرمايشات آن‏ها و اطاعت اوامر آن‏ها و انتهاى از
منهيات[3] آن‏هاست.
 
[تفاسير مختلف از كلمه «يوم»]
«مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِىَ يَوْمٌ» بعضى گفتند: يوم، وفات و رحلت و موت است كه
ساعتى تأخير نمى‏افتد[4]، هر چه بگويد: «لَوْ لا أَخَّرْتَنِى إِلى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَ أَكُنْ مِنَ

الصّالِحِينَ»[5] جواب داده مى‏شود: «وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ

لا يَسْتَقْدِمُونَ»[6] و بعضى گفتند: يوم القيامة است[7]، كه هر چه بگويند: «رَبَّنا أَخْرِجْنا
نَعْمَلْ صالِحاً غَيْرَ الَّذِى كُنّا نَعْمَلُ» جواب داده مى‏شوند: «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ
تَذَكَّرَ وَ جاءَكُمُ النَّذِيرُ»[8] و كيف كان؛ هر چه باشد «لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللّه‏ِ» لكن ظاهر اين
است كه مراد يوم القيامة است، زيرا «لا مَرَدَّ لَهِ» آن روز است و الاّ بعد الموت ممكن
است برگردند به دنيا، چنانچه در زمان ظهور حضرت بقية اللّه‏ (عجل اللّه‏ فرجه) و در دورؤ
رجعت بسيارى برمى‏گردند به دنيا، نيك و بد. در اُمم سابقه هم بوده، مثل حضرت عُزَير
و مثل هفتاد نفر كه با موسى در ميقات رفتند كه مى‏فرمايد: «وَ إِذْ قُلْتُمْ يا مُوسى لَنْ نُؤمِنَ
لَكَ حَتّى نَرَى اللّه‏َ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصّاعِقَةُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ * ثُمَّ بَعَثْناكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ
تَشْكُرُونَ»[9].
«ما لَكُمْ مِنْ مَلْجَإٍ يَوْمَئِذٍ» پناهگاهى از براى آن‏ها نيست و كسى كه آن‏ها را از
عذاب الهى پناه دهد ندارند. «وَ ما لَكُمْ مِنْ نَكِيرٍ» بعضى گفتند: مراد از نكير، تغيير
دهندؤ عذاب است[10] و بعضى گفتند: مراد نصير است كه جلوگير از عذاب باشد[11] و
شايد مراد انكار كننده باشد كه انكار كردار آن‏ها را بكند از شرك و كفر و ظلم و ساير
افعال و اعمال آن‏ها، زيرا شهود در قيامت بسيار است، بالاخص اعضا و جوارح آن‏ها.
*    *    *


[1] .  ترجمه ديگر: پيش از آنكه روزى فرا رسد كه آن را از جانب خدا برگشتى نباشد، پروردگارتان را
اجابت كنيد. آن روز نه براى شما پناهى و نه برايتان مجال انكارى هست.
 
[2] .  اى قوم ما، دعوت كننده خدا را پاسخ مثبت دهيد و به او ايمان آوريد تا خدا برخى از گناهانتان را ببخشايد و از عذابى پردرد پناهتان دهد. و كسى كه دعوت كننده خدا را اجابت نكند در زمين درمانده كننده خدا نيست و در برابر او دوستانى ندارد. آنان در گمراهى آشكارى‏اند. سوره احقاف: آيات 31 ـ 32.
 
[3] .  به تعبير ديگر: دورى جستن از چيزى كه خداوند نهى كرده است.
 
[4]. مجمع البيان: ج9، ص54؛ تفسير رازى: ج27، ص183 و فتح القدير«شوكانى»: ج4، ص544.
[5] .  چرا تا مدتى بيشتر اجل مرا به تأخير نينداختى تا صدقه دهم و از نيكوكاران باشم؟ سوره منافقون: آيؤ 10.
 
[6] .  و براى هر امّتى اجلى است؛ پس چون اَجَلشان فرا رسد، نه مى‏توانند ساعتى آن را پس اندازند و نه پيش. سوره اعراف: آيؤ 34.
 
[7] .  ر.ك: تفسير مقاتل بن سليمان: ج3، ص14 و مجمع البيان: ج9، ص54.
 
[8] .  پروردگارا، ما را بيرون بياور تا غير از آنچه مى‏كرديم، كار شايسته كنيم. مگر شما را آن قدر عمر دراز نداديم كه هر كس كه بايد در آن عبرت گيرد عبرت مى‏گرفت؛ و آيا براى شما هشدار دهنده نيامد؟ سوره فاطر: آيؤ 37.
 
[9] .  و چون گفتيد: اى موسى، تا خدا را آشكارا نبينيم، هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد. پس در حالى
كه مى‏نگريستيد صاعقه شما را فرو گرفت. سپس شما را پس از مرگتان برانگيختيم، باشد كه شكرگزارى كنيد. سوره بقره: آيات 55 ـ 56.
 
[10] .  ر.ك: تفسير مقاتل بن سليمان: ج3، ص182 و مجمع البيان: ج9، ص54.
 
[11] .  ر.ك: تفسير مجاهد: ج2، ص577 و مجمع البيان: ج9، ص54.

نوشتن دیدگاه