اينها نتايج وثمرات دولت عدل است که عدالت زنده کننده همه چيز است ودولت مهدى عليه السلام، دولت احياى زمين وآدميان است. آن حضرت زمين را به عدالت زنده مى سازد وبا حاکم کردن دين حق، مردمان را زنده مى کند. شيخ صدوق رحمه الله به اسناد خود از عبدالرحمن بن سليط از حضرت حسين عليه السلام روايت کرده است که فرمود: منا اثنا عشر مهديا اولهم امير المومنين على بن ابى طالب، وآخرهم التاسع من ولدى، وهو الامام القائم بالحق، يحيى الارض بعد موتها، ويظهر به دين الحق على الدين کله ولو کره المشرکون.(26) از (خاندان) ما دوازده هدايتگر هستند که نخستين ايشان امير مومنان على بن ابى طالب وآخرينشان نهمين فرزند من است، واو امام قيام کننده به حق است، زمين را پس از مردن آن زنده کند ودين حق را بر همه اديان چيره گرداند، هر چند که مشرکان خوش ندارند. اين وعده حتمى خداست که فرمود: (اعلموا ان الله يحيى الارض بعد موتها).(27) بدانيد که خدا زمين را پس از مردگى اش زنده مى کند. از امام باقر عليه السلام درباره اين آيه شريفه چنين روايت شده که فرمود: يحييها الله عز وجل بالقائم عليه السلام بعد موتها - بموتها کفر اهلها - والکافر ميت.(28) خداوند زمين را پس از مردگى اش به وسيله قائم عليه السلام زنده مى کند، يعنى زمين به سبب کفر اهل زمين مى ميرد زيرا کافر مرده است. کفر وبيداد مى راننده است وايمان وعدالت زنده کننده. دولت مهدى عليه السلام دولت ايمان وعدالت است وآن حضرت با ايمان وعدالت زمين واهل زمين را زنده مى کند. شيخ کلينى رحمه الله به اسناد خود آورده است که محمد حلبى از امام صادق عليه السلام درباره اين آيه که خداوند فرموده است: بدانيد که خدا زمين را پس از مردگى اش زنده مى کند. پرسش کرد وآن حضرت فرمود:
العدل بعد الجور.(29) مراد، عدالت پس از بيداد است. دولت مهدى عليه السلام دولت عدالت تام وتمام است واز اين رو دولت زنده کننده همه چيز وهمه کس است. هر چيز وهر کس که استعداد زنده شدن داشته باشد به دست او وبا دولت او زنده مى شود. در روايتى از امام کاظم عليه السلام در تفسير آيه (يحيى الارض بعد موتها).(30) چنين آمده است: ليس يحييها بالقطر ولکن يبعث الله رجالا فيحيون العدل فتحيى الارض لاحياء العدل، ولاقامه الحد لله انفع فى الارض من الطر اربعين صباحا.(31) مراد، اين نيست که خداوند زمين را به وسيله باران زنده مى کند، بلکه خداوند مردانى را بر مى انگيزد که عدالت را زنده مى کنند ودر نتيجه زمين با احياى عدالت زنده مى شود، (بدانيد) بر پايى حد براى خدا در زمين از چهل روز باران سودمندتر است. بنابر اين احياى زمين با عدالت وبر پا ساختن حدود الهى از نزول باران نيز با اهميت تر وپر برکت تر است. عدالت، جن شريت وروح دين است: العدل حياه الاحکام.(32) عدالت حيات احکام است.
جامعه فاقد عدالت، جامعه اى مرده است، وسرزمين بى عدالت چون زمين خشک وکشتزار بى حاصل است. به وسيله عدالت است که زمين زنده، سرزمينها آباد ومردمان وجوامع به درستى بر پا مى شوند. از امير مؤمنان على عليه السلام چنين نقل شده است: جعل الله سبحانه العدل قوام الانام وتنزيها من المظالم والاثام وتسنيه للاسلام.(33) خداى سبحان عدالت را مايه بر پايى مردمان وستون زندگى آنان وس بب پاکى از ستمکاريها وگناهان وروشنى چراغ اسلام قرار داده است. مردم به عدالت مستقيم مى شوند وحيات حقيقى زمانى بر مردم سايه مى افکند که پرچمهاى عدالت در ميانشان بر پا شود. در اين صورت است که ستمها زدوده ودامن آدميان از گناهان باک مى شود. آرى روشنى دين وديندارى به عدالت بسته است وچون عدالت زد وده شود چراغ اسلام خاموش گردد. بقا وسلامت جامعه به عدالت است وآنجا که عدالت نيست، انتظار پاکى وسلامت اجتماعى، انتظارى بيهوده است. روشنى اسلام به عدالت است وبا خاموش شدن عدالت، اسلام چون چراغى خاموش خواهد بود که با آن نمى تواه راه يافت ومردمان را به سامان رساند. از همين روست که پيام آور عدالت ورسول هدايت صلى الله عليه وآله وسلم فرموده است: عدل ساعه خير من عباده سبعين سنه قيام ليلها وصيام نهارها.(34) ساعتى عدالت از هفتاد سال عبادتى که شبهايش به نماز شب وروزهايش به روزه بگذرد، (برتر و) بهتر است. در انديشه دينى، عدالت شکوفا کننده فطرت ايمانى ورفتار انسانى است. از امير مؤمنان عليه السلام چنين نقل شده است: العدل راس الايمان وجماع الاحسان.(35) عدالت راس ايمان وگرد آورنده نيکيهاست. بنابر اين دولتى که عدالت را در همه وجوهش بر پا مى سازد (دولت مهدى)، ايمان را در معناى حقيقى وفراگيرش حاکم مى کند ونيکيها را زنده مى سازد. ساعتى از اين دولت چنان کند که سالها عبادت نکند. شيخ کلينى رحمه الله به اسناد خود از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم روايت کرده است که فرمود: ساعه من امام عدل افضل من عباده سبعين سنه، وحد يقام الله فى الارض افضل من مطر اربعين صباحا.(36) ساعتى از (دولت) پيشواى عدل برتر از عبادت هفتاد سال است، وحدى که براى خدا در زمين بر پا شود برتر از چهل روز باران است. آنچه با دولت عدالت مهدى عليه السلام ظهور مى کند قابل بيان وتوصيف نيست که ساعتى از آن دولت فرخنده چنان دلها را پاک کند وزشتيها را بزدايد وهمه چيز را شکو وپربار کند که در تصور نيز نگنجد. دولت مهدى عليه السلام چون سرماى بهارى است که هر موجودى را که شايستگى واستعداد زنده شدن وکمال يافتن داشته باشد، زنده کند وبه کمال خود برساند. دم مسيحايى او زنده کننده زمين وآدميان است.
مژده اى دل که مسيحا نفسى مى آيد
از غم هجر مکن ناله وفرياد که دوش
ز اتش وادى ايمن نه منم خرم وبس
هيچ کس نيست که در کوى تواش کارى نيست
کس ندانست که منزلگه مقصود کجاست
جرعه اى ده که به ميخانه ارباب کرم
خبر بلبل اين باغ مپرسيد که من
دوست را گر سر پرسيدن بيمار غم است
يار دارد سر صيد دل حافظ ياران
که ز انفاس خوشش بوى کسى مى آيد
زده ام فالى وفرياد رسى مى آيد
موسى اينجا به اميد قبسى مى آيد
هر کس آنجا به طريق هوسى مى آيد
اين قدر هست که بانگ جرسى مى آيد
هر حريفى ز پى ملتمسى مى آيد
ناله اى مى شنوم کز قفسى مى آيد
گو بران خوش که هنوزش نفسى مى آيد
شاهبازى به شکار مگسى مى آيد.(37)
مهدى بهار مردمان وخرمى زمان است: السلام على ربيع الانام ونضره الايام. ودولت او، دولت عقل وفطرت است، دولت حيات مردمان وزمينيان است وهمه را به برگ وبار مى نشاند: توقوا البرد فى اوله، وتلقوه فى آخره، فانه يفعل فى الابدان کفعله فى الاشجار، اوله يحرق وآخره يورق.(38) بپرهيزيد از سرما در آغازش (در پاييز) واستقبال کنيد از آن در آخرش (نزديک بهار) زيرا در بدنها همان مى کند که با درختان مى کند، در آغاز خشک مى کند ودر آخر برگ مى آورد. ملاى رومى اين بيان (نقش احيا کننده سرماى بهار) را از قول رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم به زيبايى تمام آورده وبه باطن کلام ونقش اولياى خدا در احياى موجودات اشاره کرده است:
گفت پيغمبر ز سرماى بهار
ز انکه با جان شما آن مى کند
پس غنيمت باشد آن سرماى او
در بهاران جامه از تن بر کنيد
ليک بگريزيد از برد خزان
راويان اين را به ظاهر برده اند
بى خبر بودند از سر آن گروه
آن خزان نزد خدا نفس وهواست
گر ترا عقليست جز وى در نهان
جز وتو از کل او کلى شود
تن مپوشانيد ياران زينهار
کان بهاران با درختان مى کند
در جهان بر عارفان وقت جو
تن برهنه جانب گلشن رويد
کان کند کان کرد با باغ ورزان
هم بر آن صورت قناعت کرده اند
کوه را ديده، نديده کان به کوه
عقل وجان عين بهار است وتقاست
کامل العقلى بجو اندر جهان
عقل کل بر نفس چون غلى شود
پس به تاويل آن بود کانفاس پاک چون بهارست وحيات برگ وتاک.(39)
پاورقی:
(26) کمال الدين، ج 1، ص 317، عبد على بن جمعه العروسى الحويزى، تفسير نور الثقلين، صححه وعلق عليه واشرف على طبعه هاشم الرسولى المحلاتى، دار الکتب العلميه، قم. ج 5، ص243 - 242.
(27) قرآن، حديد / 17.
(28) کمال الدين، ج 2، ص 668، تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 242.
(29) الکافى، ج 8، ص 267، بحار الانوار، ج 75، ص 353، تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 243.
(30) قرآن، روم / 19.
(31) الکافى، ج 7، ص 174، تفسير نور الثقلين، ج 4، ص 173.
(32) عبد الواحد التميمى الامدى، غرر الحکم ودرر الکلم، موسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، 1407 ق. ج 1، ص 25، حسين النورى الطبرسى، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، تحقيق موسسه آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث، الطبعه الثانيه، بيروت، 1408 ق. ج 11، ص 318.
(33) غرر الحکم، ج 1، ص 335، مستدرک الوسائل، ج 11، ص 320.
(34) محمد بن محمد الشعيرى، جامع الاخبار، تحقيق حسن المصطفوى، مرکز نشر الکتاب، طهران، 1382 ق. ص 180، بحار الانوار، ج 75، ص 352، مستدرک الوسائل، ج 11، ص 317.
(35) جمال الدين محمد خوانسارى، شرح غرر الحکم، با مقدمه وتصحيح وتعليق مير جلال الدين حسينى ارموى، انتشارات دانشگاه تهران، 1360 ش. ج 2، ص 30، مستدرک الوسائل، ج 11، ص 319.
(36) الکافى، ج 7، ص 175.
(37) شمس الدين محمد حافظ شيرازى، ديوان اشعار، به اهتمام انجوى شيرازى، انتشارات محمد على علمى، 1346 ش. ص 111.
(38) نهج البلاغه، حکمت 128.
(39) جلال الدين محمد بلخى (مولوى)، مثنوى معنوى، به اهتمام وتصحيح رينولد نيکلسون، ليدن، 1925 م. افست موسسه مطبوعاتى علمى، دفتر اول، ج 1، ص125 - 124.
