4     «فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيامُ شَهْرَيْنِ مُتَتابِعَيْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسّا فَمَنْ
          لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّينَ مِسْكِيناً ذلِكَ لِتُؤمِنُوا بِاللّه‏ِ وَ رَسُولِهِ
          وَ تِلْكَ حُدُودُ اللّه‏ِ وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ»

ترجمه:
4. پس كسى كه نيافت، پس روزه بگيرد دو ماه پى در پى پيش از آنكه نزديك
يكديگر بروند. پس كسى كه توانايى ندارد بر صيام، پس اطعام كند شصت فقير را، اين
براى اين است كه ايمان آوريد به خدا و به رسول او و اين است حدود الهى و از براى
كافرين عذاب اليم است[1].
 
تفسير:
«فَمَنْ لَمْ يَجِدْ» مثل زمان ما كه اصلاً رَقَبَه و غلام و كنيز نيست يا بر فرض وجود،
تمكن از خريدن و آزاد كردن ندارد يا دسترسى ندارد.
«فَصِيامُ شَهْرَيْنِ مُتَتابِعَيْنِ» در اخبار دارد دو ماه هلالى يا شصت روز پى در
پى. حتّى دارد اگر سى روز روزه گرفت و يك روز افطار كرد، بايد استيناف كند[2].
بلى، اگر سى و يك روز گرفت كه يك روز از ماه دوم را ضميمه كرد، بقيّه را متفرقاً
بگيرد، مانعى ندارد.
«مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسّا» كه تا تمام دو ماه را نگيرد، نمى‏تواند نزد او برود. در اخبار
دارد اگر زوج مملوك باشد، كفارؤ او يك ماه است، نصف ما على الحُرّ[3]، چنانچه در

باب حدود، نصف حدّ حُرّ و حُرّه را دارند و فقط همين صيام، كفّارؤ آن‏هاست. عتق
رقبه و اطعام بر آن‏ها نيست.
«فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعامُ سِتِّينَ مِسْكِيناً» در موضوع اطعام بعضى گفتند: نصف
صاع[4]، لكن مشهور و مختار يك مُد از طعام است و مراد از مسكين، مطلق فقراست
كه گفتند: «الْفَقِيرُ وَ الْمِسكينُ إذا اجتَمَعَا افتَرَقا وَ إذا افْتَرَقا اجْتَمَعا»[5] چنانچه در باب
زكات، هر دو را ذكر فرمود: «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ»[6] الآية. و در اينجا
فقط مسكين را فرموده. «ذلِكَ لِتُؤمِنُوا بِاللّه‏ِ وَ رَسُولِهِ وَ تِلْكَ حُدُودُ اللّه‏ِ»ايمان به خدا
و رسول، تصديق فرمايشات آن‏ها و زير بار رفتن است.
 
تنبيه:
در اخبار دارد اگر پس از ظهار طلاق داد، كفاره به او تعلق نمى‏گيرد[7].
«وَ لِلْكافِرِينَ عَذابٌ أَلِيمٌ» كه اگر زير بار نرفت كافر مى‏شود و براى خود عذاب
دردناك اختيار كرده.

[1].  ترجمه ديگر: و آن كس كه [بر آزاد كردن بنده] دسترسى ندارد، بايد پيش از تماس با زن خود دو
ماه پياپى روزه بدارد؛ و هر كه نتواند، بايد شصت بينوا را خوراك بدهد. اين [حكم ]براى آن است كه به خدا و فرستاده او ايمان بياوريد؛ و اين است حدود خدا. و كافران را عذابى پردرد خواهد بود.
 
[2].  به تعبير ديگر: مجدداً از سر بگيرد.
 
[3].  نصف آن چيزى است كه بر آزاد است. ر.ك: كافى: ج6، ص156، ضمن ح10؛ من لا يحضره الفقيه: ج3، ص528، ح483؛ تهذيب الأحكام: ج8، ص10، ضمن ح3 و وسائل الشيعة: ج22، ص323، ضمن ح1.
 
[4].  ر.ك: النوادر: ص25، فقه القرآن«راوندى»: ج2، ص200 و تفسير التبيان: ج2، ص126.
 
[5].  فقير و مسكين اگر جمع شوند با هم فرق دارند و اگر از هم جدا شوند با هم جمع مى‏شوند. ر.ك: اضواء البيان «شنقيطى»: ج5، ص195.
 
[6].  صدقات، تنها به تهيدستان و بى‏نوايان تعلق دارد. سوره توبه: آيه 60.
 
[7].  ر.ك: كافى: ج6، ص156، ضمن ح12؛ تهذيب الأحكام: ج8، ص17، ح28 و وسائل الشيعة: ج22،ص317، ح1.

نوشتن دیدگاه