بِسْمِ اللّه‏ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
1     «سَبَّحَ للّه‏ِ ما فِى السَّمواتِ وَ ما فِى الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ»

ترجمه:
1. تسبيح مى‏كنند فقط از براى خداى متعال آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمين
است و اوست عزيز و حكيم[1].
 
تفسير:
[معناى تسبيح]
«سَبَّحَ للّه‏ِ» اما تسبيح مكرر گفته شد تنزيه حقّ است از جميع عيوب و نواقص
و اين معنى، سلب احتياج مى‏كند مطلقاً. ازلاً: وجودش ذاتى است احتياج به موجد
ندارد و عين ذات است، ماهيت ندارد كه احتياج به وجود داشته باشد. تام فوق التمام.
صفاتش عين ذات است. علم، قدرت، حيات زائد بر ذات نيست تا احتياج به علم
و قدرت و حيات و ساير صفات كماليه داشته باشد. جهل و عجز و ساير صفات سلبيه
در او نيست تا احتياج به رفع آن‏ها پيدا كند. تركيب و اجزاء ندارد تا هر جزئى احتياج
به جزء ديگر داشته باشد و مركَّب احتياج به جميع اجزاء دارد و احتياج به مركِّب[2]
دارد. افعالش به مجرد اراده و مشيّتش موجود مى‏شود، احتياج به تصور و تصديق
و عزم و جزم و حركت عضلات ندارد. و بالجمله، كلمؤ سبحان اللّه‏ شامل جميع
شئونات الهى مى‏شود؛ به خلاف ممكن كه نيستِ صرف بوده و سر تا پا احتياج دارد،
احتياج به مُوجد و مُبقى كه او را نگاه‏دارى كند و احتياج در جميع صفات كه به او داده
شود و از او رفع عيوب بكند و به اجزاء احتياج دارد، و ساير احتياجات. و از اين بيان
معلوم مى‏شود كه تسبيح، مشتمل بر جميع اذكار هست، چنانچه تحميد و تهليل و تكبير
هم مشتمل بر جميع اذكار مى‏شود، زيرا حمد، تمام كمالات را و نفى تمام عيوب را
دلالت دارد. و همچنين تهليل[3] كه مكرر گفته شده كه سه دلالت دارد: مطابقى
و التزامى و اقتضايى كه به اين دلالات ثلاث، شامل جميع كمالات و نفى جميع نقايص
مى‏كند، و همچنين تكبير كه در حديث داريم كه معنى اللّه‏ اكبر اين نيست كه بگويى:
«اللّه‏ُ أكبرُ مِن كُلِّ شيء»، بلكه «اللّه‏ُ أكبرُ مِن أن يُوصَف بارى»[4].

«ما فِى السَّمواتِ وَ ما فِى الْأَرْضِ» تعبير به «ما» براى اين است كه شامل ذوى
العقول و غير ذوى العقول باشد از جمادات و نباتات و حيوانات، بلكه اعمّ از جميع
عوالم اجسام و ارواح و انوار كُلُّ ما يُعلَم وَ كُلُّ ما لا يُعلَم[5] مى‏شود.
«وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ» مكرر بيان شده كه «عزيز» راجع به قدرت و توانايى
است، قادر، قاهر، غالب، علىّ، عظيم است و «حكيم» دالّ بر علم به جميع حِكَم
و مصالح و مفاسد كلّ شىء است، ازلاً و ابداً.
*    *    *

[1].  ترجمه ديگر: آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمين است به تسبيح خدا مى‏پردازند، و اوست ارجمند
حكيم.
 
[2].  به كسر كاف.
 
[3].  به تعبير ديگر: لا إله الاّ اللّه‏.
 
[4].  خدا بزرگ‏تر است از هر چيزى، بلكه خداى پديد آورنده بزرگ‏تر است از آنكه وصف شود.
روايت در منابع به اين صورت آمده است: «قالَ رَجلٌ عِندَهُ(أيْ عِندَ الإمامِ الصادق عليه‏السلام): اللّه‏ُ أكبَر، فَقالَ: اللّه‏ُ أكبَرُ مِنْ أيّ شَيء؟ فَقالَ: مِن كُلّ شَيء. فَقالَ أبوعبدِاللّه‏ِ عليه‏السلام: حَدَّدْتَهُ. فَقالَ الرجُل: كَيفَ أقولُ؟ قالَ عليه‏السلام: قُلْ اللّه‏ُ أكبرُ مِن أن يُوصَفْ»؛ مردى نزد امام صادق عليه‏السلام آمد و گفت: اللّه‏ اكبر. امام فرمود: خداوند از چه چيزى بزرگ‏تر است؟ گفت: از هر چيزى. ابا عبداللّه‏ عليه‏السلامفرمود: او را محدود كردى. مرد گفت: پس چگونه بگويم؟ امام عليه‏السلام فرمود: بگو: خداوند بزرگ‏تر از آن است كه وصف شود. ر.ك: كافى: ج1، ص117، ح8؛ التوحيد«صدوق»: ص312؛ وسائل الشيعة: ج7، ص191، ح2 و بحارالأنوار: ج81، ص366، ح20.
 
[5].  هر چه دانسته مى‏شود و هر چه كه دانسته نمى‏شود.

نوشتن دیدگاه