5     «وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤذُونَنِى وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّى رَسُولُ
          اللّه‏ِ إِلَيْكُمْ فَلَمّا زاغُوا أَزاغَ اللّه‏ُ قُلُوبَهُمْ وَ اللّه‏ُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ
          الْفاسِقِينَ»

ترجمه:
5. و ياد كن زمانى كه موسى عليه‏السلام فرمود به قوم خود بنى اسرائيل: اى قوم من،
براى چه اذيت مى‏كنيد مرا و حال آنكه مى‏دانيد به اينكه من محققاً رسول خدايم به
سوى شما؟ پس چون اين‏ها ميل از حق كردند و رو به باطل رفتند، خداوند هم قلوب
آن‏ها را برگردانيد و خداوند هدايت نمى‏كند قومى كه فاسق شدند[1].
 
تفسير:
[بنى اسرائيل، قومى نافرمان]
«وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ لِمَ تُؤذُونَنِى» اذيت‏هايى كه بنى اسرائيل به
حضرت موسى كردند، بسيار است: يكى، قول آن‏ها كه به موسى گفتند: «اجْعَلْ لَنا إِلهاً
كَما لَهُمْ آلِهَةٌ»[2]. يكى آنكه گفتند كه مى‏فرمايد: «وَ إِذْ قُلْتُمْ يا مُوسى لَنْ نُؤمِنَ لَكَ حَتّى
نَرَى اللّه‏َ جَهْرَةً»[3]. يكى، قضيّؤ سامرى و اتخاذ عجل كه مى‏فرمايد: «ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ
بِاتِّخاذِكُمُ الْعِجْلَ»[4] و آيات ديگر: يكى، ارادؤ قتل هارون كه به موسى گفت: «وَ كادُوا
يَقْتُلُونَنِى»[5]. يكى، گفتند به موسى: «قالُوا يا مُوسى إِنّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِيها

فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنّا هاهُنا قاعِدُونَ»[6] به اندازه‏اى كه موسى عرض كرد در
پيشگاه الهى: «قالَ رَبِّ إِنِّى لا أَمْلِكُ إِلاّ نَفْسِى وَ أَخِى فَافْرُقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ»[7].
يكى، قضيّؤ قارون و مرئه فاحشه و غير اين‏ها كه بسيار است[8]، لذا خدا مى‏فرمايد: «يا
أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ آذَوْا مُوسى فَبَرَّأَهُ اللّه‏ُ مِمّا قالُوا وَ كانَ عِنْدَ اللّه‏ِ وَجِيهاً»[9].
«وَ قَدْ تَعْلَمُونَ أَنِّى رَسُولُ اللّه‏ِ إِلَيْكُمْ» شما بنى اسرائيل كه در چنگال فرعونيان
بوديد نجات دادم شما را و معجزات باهرات را مشاهده كرديد، مثل عصا و يد
بيضاء[10] و شكاف دريا[11] و اخراج آب از سنگ سخت[12] و غرق فرعونيان[13] و غير
اين‏ها و اظهار ايمان كرديد.
«فَلَمّا زاغُوا» «زاغ» به معنى رجوع، يعنى ميل از حق به سوى باطل، از اطاعت به
معصيت، از ايمان به كفر، از توحيد به شرك. «أَزاغَ اللّه‏ُ قُلُوبَهُمْ»خداوند آن‏ها را رها
فرمود و از هدايت به ضلالت افتادند. قلب آن‏ها سياه شد و قساوت پيدا كردند كه ما
شرح حال بنى اسرائيل را در كلم الطيب در باب نبوّت خاصّه مفصلاً بيان كرده‏ايم،
مراجعه فرمائيد[14] كه چه اندازه در ادوار متماديه در شرك و كفر سير كردند و چه

اندازه انبياى بنى اسرائيل را كشتند. با زكريا چه كردند، با يحيى، با عيسى و چه فسادها
از آن‏ها ظاهر شد.
«وَ اللّه‏ُ لا يَهْدِى الْقَوْمَ الْفاسِقِينَ» چون از قابليّت هدايت افتادند و پس از عيسى
الى كنون چه كردند و چه مى‏كنند.
*
[1].  ترجمه ديگر: و ياد كن هنگامى را كه موسى به قوم خود گفت: «اى قوم من، چرا آزارم مى‏دهيد، با
اينكه مى‏دانيد من فرستاده خدا به سوى شما هستم؟» پس چون [از حق] برگشتند، خدا دل‏هايشان را برگردانيد، و خدا مردم نافرمان را هدايت نمى‏كند.
 
[2].  همان گونه كه براى آنان خدايانى است، براى ما نيز خدايى قرار ده. سوره اعراف: آيه 138.
 
[3].  و چون گفتيد: اى موسى، تا خدا را آشكارا نبينيم، هرگز به تو ايمان نخواهيم آورد. سوره بقره: آيه 55.
 
[4].  شما با به پرستش گرفتن گوساله، بر خود ستم كرديد. همان: آيه 54.
 
[5].  و چيزى نمانده بود كه مرا بكشند. سوره اعراف: آيه 150.
 
[6].  گفتند: «اى موسى، تا وقتى آنان در آن شهرند ما هرگز پاى در آن ننهيم. تو و پروردگارت برويد و جنگ كنيد كه ما همين‏جا مى‏نشينيم». سوره مائده: آيه 24.
 
[7].  [موسى] گفت: «پروردگارا! من جز اختيار شخص خود و برادرم را ندارم؛ پس ميان ما و ميان اين قوم نافرمان جدايى بينداز». همان: آيؤ 25.
 
[8].  ر.ك: تفسير مجاهد: ج2، ص491؛ تفسير بغوى: ج3، ص545؛ تفسير سمعانى: ج4، ص159 و المحرر الوجيز: ج4، ص298.
 
[9].  اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، مانند كسانى مباشيد كه موسى را [با اتّهام خود] آزار دادند،
و خداوند او را از آنچه گفتند مبرّا ساخت و نزد خدا آبرومند بود. سوره احزاب: آيه 69.
 
[10].  اشاره به آيات 18 ـ 22 سوره طه.
 
[11].  اشاره به آيه 63 سوره شعراء.
 
[12].  اشاره به آيه 60 سوره بقره.
 
[13].  اشاره به آيه 136 سوره اعراف.
 
[14].  ر.ك: الكلم الطيب: ص209 به بعد.

نوشتن دیدگاه