شاید اکثریت قریب به اتفاق مردم جهان که با پدیده خواب دیدن (رؤیا) آشنایی دارند خیال کنند رؤیا چیزی است که جزء خلقت و سرشت بشر بوده و همزمان با خلقت حضرت آدم ابی البشر (ع) خواب دیدن (رؤیا) نیز خلق شده و انسان های اولیه هم حقایق و واقعیاتی را در خواب می دیده اند، در صورتی که از کلمات و سخنان ائمه معصومین سلام الله علیهم خلاف این تصور استفاده می شود. در این مورد به یک حدیث از کتاب تفسیر نورالثقلین بسنده می شود:
فی روضه الکافی عن بعض اصحابنا، عن علی بن العباس، عن الحسن بن عبدالرحمان عن ابی الحسن (ع) قال: ان الا حلام لم تکن فیما مضی من اول الخلق، و انما حدثت، فقلت: و ما العله فی ذلک؟ فقال (ع): ان الله عز ذکره بعث رسولا الی اهل زمانه فدعاهم الی عباده الله و طاعته، فقالوا: ان فعلنا ذلک، فما لنا؟ فوالله ما انت باکثرنا مالا و لا باعزنا عشیره، فقال: ان اطعتمونی ادخلکم الله الجنه، و ان عصیتم ادخلکم الله النار فقالوا: و ما الجنه و النار؟ فوصف لهم ذلک، فقالوا: متی نصیر الی ذلک؟ فقال: اذا متم، فقالوا: لقد رأینا امواتنا صاروا عظاما ورفاتا، فازدادوا له تکذیباً و به استخفافا، فاحدث الله عزوجل فیهم الاحلام، فاتوه فاخبروه بما رأوا و ما انکروا من ذلک، فقال (ع): ان الله عزوجل اراد ان یحتج علیکم بهذا، هکذا تکون ارواحکم اذا متم، و ان بلیت ابدانکم، تصیر الارواح الی عقاب حتی تبعث الابدان. (1)
تفسیر نورالثقلین از جلد هشتم کافی به نقل از حضرت موسی بن جعفر (ع) می گوید در ابتداء خلقت انسان دیدن در خواب (رؤیا) وجود نداشته ولی بعداً به وجود آمده است {روای حدیث می گوید: به حضرت } گفتم: چه علتی داشت؟ حضرت فرمود: خداوند تبارک و تعالی پیامبری برای هدایت مردم آن زمان فرستاد، او نیز مردم زمان خود را به عبادت و اطاعت از خداوند فرا خواند، گفتند: اگر عبادت کنیم چه بهره ای خواهیم برد؟ پیامبر گفت: اگر اطاعت کنید شما را داخل بهشت می کند و اگر نافرمانی کنید شما را به جهنم می برد. پرسیدند: بهشت و جهنم چیست؟ برای آنها توضیح داد. گفتند: چه وقت است؟ گفت: پس از مرگ. گفتند: بسیار دیده ایم که پس از مرگ استخوان های مردگان پوسیده و بدن های آن ها از میان می رود و خلاصه هر چه بیشتر برای آنها توضیح می داد و آنها را موعظه می کرد، بیشتر آن حضرت را انکار می کردند تا این که خداوند دیدن در خواب (رؤیا) را بر آن ها ایجاد فرمود و از این پس هر وقت به خواب می رفتند مناظری را در خواب مشاهده می کردند. پیش پیامبر آمدند و آنچه را در خواب دیده بودند تعبیر آن را از او پرسیدند، پیامبر تعبیر خواب آنها را بیان کرد و سپس فرمود: همین طوری که هنگام خواب روح از بدن شما خارج می شود و به جاهای مختلفی می رود و انواع غذاها را می خورد و... وقت مردن، روح انسان به طور کلی از بدن خارج شده و همچنان باقی است و از نعمت های خدا بهره مند می شود تا وقتی قیامت برپا شود، این بدن ها را دوباره زنده می کند و به بهشت و یا جهنم می برد و فرمود: خداوند خواسته است با این رؤیاها حجت را بر شما تمام کند و به شما بفهماند: گر چه بدن های شما می پوسد ولی روح زنده و سالم است و در انتظار قیامت به سر می برد.
در ارتباط با حدیث فوق توجه به مطالب زیر خالی از لطف نیست:
1- گر چه در سند حدیث شخص علی بن العباس الجرازینی الرازی وجود دارد و متخصصین علم رجال او را اهل غلو تشخیص داده و اخبار وی را به همین جهت ضعیف دانسته اند، ولی از این بابت که غالی بودن او دخالتی در این حدیث از جهت موضوع ندارد و از طرفی با کذاب بودن قابل مقایسه نیست، بنابراین حدیث مذکور از جهت سند مورد قبول است.
2- ممکن است استبعاد شود که چگونه ممکن است رؤیا همزمان با خلقت انسان خلق نشده باشد زیرا طبیعی است که وقتی هنگام خواب روح از بدن خارج شود مشاهداتی دارد و انسان، ناگزیر خواب می بیند؟
پاسخ این استبعاد این است که: به کرات خوابیده ایم و روح از بدنمان خارج شده و خوابی هم ندیده ایم مگر اندک زمانی که در خواب دیده ایم فلان کار را انجام داده و یا فلان شخص را ملاقات نموده ایم.
3- حدیث فوق بیان گر این حقیقت است که خداوند متعال بندگان خود را از راه رؤیا متنبه نموده و از این راه هدایتشان فرمود.
آنها از این راه فهمیدند گر چه بدن انسان پس از خارج شدن روح می پوسد و نابود می شود ولی روح که میوه این بدن و تکامل یافته در این بدن است، پس از خارج شدن از بدن در عالم دیگر ظاهر شده و به زندگی خود ادامه می دهد.
**********************
1) تفسیر نورالثقلین ج 2 ص 410 حدیث 15 .

نوشتن دیدگاه