وکیل باید آگاهی کافی داشته باشد: وکیل باید به موضوع مورد وکالت و تمامی خواسته های موکلش آگاهی لازم را داشته باشد و بداند که چه می خواهد و چه مشکلی دارد، چون روشن است که بدون آگاهی از خواستۀ موکل نمی تواند مشکلی را حل کند و تا نداند که نیازش چیست، نمی تواند نیاز او را بر طرف سازد.
وکیل باید امانت دار باشد: وقتی انسان کسی را وکیل خود قرار می دهد در حقیقت به او اعتماد کرده و در مقابل باید او هم به موکلش خیانت نکند و واقعا برای رفع مشکلات او قدم بردارد و درصدد حل کردن مشکل او برآید نه اینکه مشکل دیگری به مشکلات او بیفزاید.
وکیل باید قدرت انجام کار را داشته باشد: اگر یک وکیل دو صفت قبلی یعنی آگاهی کافی و امانتداری را داشته باشد، ولی قدرت کافی برای اجرای کار نداشته باشد، و نتواند مشکل او را حل کند، نمی تواند وکیل خوبی باشد. مانند کسی که مقداری اشیاء قیمتی دارد و می خواهد به مسافرت برود و از ترس دزد، آن را نزد کسی به او اعتماد دارد و به امانتداری مشهور است و دیعه بگذارد، لکن این شخص قدرت لازم برای حفظ این امانت را نداشته باشد. عقل حکم می کند که در نزد چنین کسی امانت نگذارد. در مسالۀ مورد بحث هم همینطور است اگر وکیل قدرت لازم برای انجام کار موکل خویش نداشته باشد نمی تواند وکیل خوبی باشد.
وکیل باید دلسوز باشد: وکیل باید در حل مشکلات موکل خویش دلسوز باشد و تمامی امکانات موجود را جهت حل مشکل او به کار گرفته و با تدبیر و تأمل کارها را پیش ببرد و کوتاهی نورزد، مانند کسی که برای خودش کاری را انجام می دهد.
اگر انسان کمی به این صفات توجه کند، در می یابد که جز پروردگار عالم، کسی نمی تواند دارای چنین صفاتی به ویژه در بالاترین درجه باشد. تنها اوست که به خواسته های بندگانش آگاهی کافی دارد و به آنها خیانت ورزد، چون کسی خیانت می کند که یا نیازمند باشد یا ظالم، ولی خداوند هم بی نیاز است و هم به کسی ظلم نمی کند، و قدرت کافی برای حل مشکلات آنها را دارد چون خودش فرمود:
له المللک و له الحمد و هو علی کل شی ء قدیر(1).
مالکین و حکومت از آن اوست و ستایش از آن او، و او بر همه چیز تواناست.
خداوند به همه چیز قدرت دارد. چطور قادر نباشد در حالی که به همان بنده اش هستی بخشنده و به او جسم و روح داده است. آیا چنین خالقی نمی تواند از عهدۀ مشکلات بندگانش بر آید؟! او مهربان تر از همه، حتی پدر و مادر است. پدر و مادر با همۀ مهربانی هایش اگر فرزندشان مطیع آنها نباشد و از اوامر آنها سرپیچی نماید، به فرزند خود رحم نکرده و از خانه بیرونش می کنند و از نعمت های خدادادی محروم می سازد، ولی خداوند مهربان با همۀ گناهانی که با بندگان نا آگاه انجام می دهیم و با همۀ ناسپاسی و نافرمانی که می کنیم باز نعمت های بیکران خویش را بر ما ارزانی داشته و هر وقت هم بخواهیم به در خانۀ او بیاییم با آغوش باز استقبال می کند و جواب رد نمی دهد. پس بیایید به سوی او برویم و از همه بریده و به او وصل شویم و از دیگران قطع امید کرده و فقط به امید ببندیم و از او مدد بجوییم، چون اوست که به امور بنده گانش آگاه و قارد است که هر مانعی را از سر راه بندگانش بردارد به شرط اینکه با نیت خالص و برای قرب الهی در این راه قدم برداریم و به او اعتماد کرده و بدانیم که به بندگانش خیانت نمی کند و اگر کسی به طرف او دست دراز کند جواب رد نمی دهد و آن وقت ذلیل هر کسی نمی شود.
نقطۀ مقابل توکل به خداوند، تکیه کردن بر غیر است، یعنی به صورت وابسته زیستن و همیشه به دنبال این و آن رفتن و وابسته به دیگری بودن و از خود استقلال نداشتن. مثل بچه ای که بدون مادر نمی تواند زندگی کند، همیشه محتاج مادر است و تکیه گاهش اوست، و اگر یک لحظه خود را بدون مادر ببیند احساس تنهایی کرده و بی قراری می کند. البته این در صورتی است که به دیگران به صورت مستقل تکیه کند، اما خداوند گاهی افرادی را وابسطه معرفی می کند مانند انبیاء و ائمه (علیه السلام).
**************************************
1) تغاین /1.

نوشتن دیدگاه