سنگدلی و قساوت قلب نتیجه غفلت و دوری از معارف الهی است زیرا، عامل مهم لطافت روح و انعطاف قلب در برابر حق، یا خداست. هنگامی که ریزش باران رحمت ذکر الهی از سرزمین دل قطع شود، قلب او به صورت بیابان خشک و سوزانی در می آید که پر از سنگلاخ وحشتناک است. همان گونه که امام باقر علیه السلام فرموده اند:

«ایاک و الغفلة ففیها تکون قساوة القلب؛ از غفلت بپرهیز که مایه سنگدلی است» (1)

پاورقی :
1 - بحار الانوار، ج 75، ص 164.

غفلت قلب انسان را می میراند، یعنی، پس از قساوت و سنگدلی، مرگ قلب فرامی رسد، به گونه ای که دیگر مواعظ و اندرزها تاثیری در آن نمی کند. در چنین حالتی، راه بازگشت به روی او بسته می شود و امیدی برای سعادت او باقی نمی ماند.
امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرمایند:

«من غلبت علیه الغفلة مات قلبه؛ کسی که غفلت بر او چیره شود، قلبش می میرد» (1)
در حدیث دیگری از همان حضرت آمده است:

«بینکم و بین الموعظة حجاب من الغفلة و الغرة؛ میان شما و موعظه و اندرز، حجابی از غفلت و غرور است» (2)

پاورقی :
1 - شرح فارسی غرر الحکم، ج 5، ص 293.
2 - همان. ج 3، ص 268.

«غفلت» موجب فساد اعمال انسان می شود. افراد غافل و بی خبر به سراغ اعمال صالح کمتر می روند و اگر بروند دیگر «غفلت» اجازه نمی دهد که اعمال خالص با حضور قلب و جامع تمام شرایط و اجزاء، برای خدا انجام دهند.
از این رو، امیر مؤمنان علی علیه السلام فرموده اند:

«ایاک و الغفلة و الاغترار بالمهلة فان الغفلة تفسد الاعمال؛ از غفلت و غرور ناشی از مهلت الهی بپرهیز زیرا، غفلت اعمال آدمی رافاسد می کند.» (1)
این احتمال نیز در تفسیر این حدیث وجود دارد که منظور، فساد اعمال گذشته انسان به خاطر غفلتهای آینده است، زیرا، غفلت موجب گناه است و گناه موجب حبط اعمال.

پاورقی :
1 - همان، ج 2، ص 312.

غفلت، آمادگی لقای پروردگار و گام نهادن در بساط قرب او را از انسان می گیرد، زیرا وصول به این مقام والا، جز در سایه معرفت و آگاهی امکان پذیر نیست.
در یکی از مناجاتهای امیر مؤمنان علی علیه السلام که مرحوم علامه مجلسی در بحار الانوار نقل کرده است به این موضوع اشاره نموده است:

«الهی ان انا متنی الغفلة عن الاستعداد للقائک فقد نبهتنی المعرفة بکرم آلائک؛ پروردگار من! اگر غفلت مرا به خواب فرو برده و استعداد لقای تو را از من گرفته، شناخت کرم نعمتهایت مرا از این خواب غفلت بیدار ساخته است.
این جمله، بخشی از مناجات معروف «شعبانیه» است که طبق گفته مرحوم علامه مجلسی قدس سره مناجاتی است که علی علیه السلام و امامان معصوم علیهم السلام در ماه شعبان با آن، با خداراز و نیاز می کردند . (1)

پاورقی :
1 - بحار الانوار، ج 91، ص 96 - 99.

غفلت سبب هلاکت در دنیا و آخرت است، زیرا، انسان را از مصالح او (اعم از مادی و معنوی) بی خبر می سازد و با این بی خبری، فرصتها را از دست می دهد، امکانات را ضایع کرده و استعدادهای خویش را بر باد خواهد داد. به همین جهت، در حدیثی از امام علی علیه السلام آمده است:

«من طالت غفلته تعجلت هلکیه؛ کسی که غفلتش طولانی شود، هلاکت او به سرعت فرا می رسد» (1)

پاورقی :
1 - شرح فارسی غرر الحکم، ج 5، ص 272 .