ابومحمّد، از مدعيان بابيت در عصر امام هادى عليهالسلام (م 254 ق) و امام حسن عسكرى عليهالسلام (م 260 ق)، در منابع كنيه اش «ابوعبداللّه» نيز آمده؛ چنانكه با نام حسن سريعى (به فتح سين بىنقطه) نيز از او ياد شده است. همچنين لقب او به صورت «شريقى» (به ضم شين و همراه با قاف) نيز آمده است. اما ظاهرا نسبت «شُرَيعى» (به ضم شين و فتح راء) صحيحتر به نظر مىرسد؛ زيرا بعضى از ياران و هواخواهان او مانند محمّد بن موسى بن فرات شريعى (م. حدود 265 ق) نيز به همين لقب منسوبند و تأسيس فرقه اى به نام «شريعيه» نيز از نام او نشأت گرفته است. «شريع» نوعى كتان مرغوب است كه احتمالاً وى در تجارت آن دست داشته است.
از تاريخ ولادت و وفات او اطلاعى در دست نيست، اما بدون شك، وى عصر غيبت صغرا (260 ـ 329 ق) را درك كرده و احتمالاً اندكى پس از آن (حدود 261 ه) وفات نموده است. وى در بغداد اقامت داشت و تحت سرپرستى پدرش، علوم اسلامى را در آنجا فرا گرفت. پدرش، موسى بن عبدالعزيز، كسى است كه گزارش مسلمان شدن يوحنّاى نصرانى طبيب را، كه شيفته تربت و بارگاه امام حسين عليهالسلام شده بود، براى وى بازگو كرده است.
اطلاعات ما درباره زندگى او محدود به گزارشهايى هستند كه طوسى در كتابهاى خود آورده است. به گفته طوسى، وى نخستين كسى است كه ادعاى بابيت و نيابت كرده بود و پس از او افرادى همچون محمّد بن نصير نميرى (م 270 ق)، احمد بن هلال كرخى (م 267 ق) و محمّد بن على بن بلالى از او پىروى نمودند. در انتهاى توقيعى كه از سوى امام دوازدهم(عج) به حسين بن روح نوبختى (نايب سوم) نوشته شده، آمده است: «به مردم اعلام كن كه ما از كسانى همچون شلمغانى پرهيز مىكنيم؛ چنانكه پيشتر از شريعى، نميرى، هلالى و بلالى پرهيز داشتهايم.» در ايّامى كه وى ادعاى نيابت نمود، در آن حد نبود كه اين ادعا از سوى او مورد قبول واقع گردد. به همين دليل، كسى از شيعيان سخن او را نپذيرفت و اين عمل منجربه رسوايى و فضاحت او گرديد. سپس از سوى امام هادى يا عسكرى عليهماالسلام براى او توقيع لعن و برائت، صادر شد و وى از اين پس، به طور آشكارا اظهار كفر و الحاد مىكرد.
وى بيشترين تعليمات خود را از على بن حسكه قمى (كه فردى دروغگو بود) آموخت و با كسانى همچون قاسم شعرانى يقطينى، ابن بابا قمى و فارس بن حاتم قزوينى همبحث و همعقيده بود. از شاگردان او، فضل بن محمّد بن ابى طاهر را مىشناسيم كه در موارد اندكى از او نقل حديث كرده است. از آثار و تأليفات او چيزى در منابع گزارش نشده است.
محمّد بن موسى شريعى
- بازدید: 1676